Nadmirne spožyvannia staje problemoju ne lyše na Zachodi, a j krajinach, ščo rozvyvajuťsia

Ščob vyvesty liudstvo na stabiĺný šliach, potribno vporatysia z nadmirnym spožyvanniam u bahatych krajinach ta švydkym pryrostom naselennia v najbidnišych, jdeťsia u novomu doslidženni.

Hrupa fachivciv, orhanizovanych Londonśkym korolivśkym tovarystvom, provela majže dva roky, vyvčajučy dani ta skladajučy svij zvit.

Sered napolehlyvych rekomendacij – nadannia vsim žinkam dostupu do simejnoho planuvannia, pereocinka VVP jak miryla ekonomičnoho zdorov’ja krajin ta skoročennia charčovych vidchodiv.

Dopoviď bude vykorystana pid čas pidhotovky do orhanizovanoji OON ekolohičnoji konferenciji “Rio+20”, zaplanovanoji na červeń.

“Ce rubižný period dlia liudstva i planety, koly vidbuvajuťsia gruntovni zminy dlia zdorov’ja i dobrobutu liudej, a takož dlia pryrodnoho seredovyšča”, – skazav kerivnyk doslidžennia, Ser Džon Salston.

“Vsia sprava v tomu, jakoju bude volia liudstva. Ce ne vyznačeno napered, jdeťsia ne pro ščoś take, ščo perebuvaje za mežeju liudśkych možlyvostej – vse v našych rukach”, – dodav vin.

Ser Džon očoliuje brytanśku častynu Proektu henomu liudyny.

U 2002 roci vin stav odnym z laureativ Nobelivśkoji premiji v medycyni, a siohodni keruje Instytutom naukovoji etyky ta innovacij u Mančesterśkomu universyteti.

Znovu aktuaĺno

Raniše kiĺkisť liudśkoho naselennia Zemli bula holovnoju temoju debativ pro stan dovkillia, odnak mynulymy rokamy ce pytannia vypalo z centru uvahy.

Častkovo ce stalosia tomu, ščo Zemlia, jak pokazujuť doslidžennia, može hoduvaty biĺše liudej, niž peredbačalosia raniše, a takož tomu, ščo krajiny, jaki rozvyvajuťsia, počaly rozciniuvaty temu perenaselennia jak prykryttia, za jakym Zachid prychovuje svoje nadmirne spožyvannia.

“Naselennia samoji lyše Afryky [do 2100 roku] zbiĺšyťsia na dva miĺjardy“

Elija Zulu, vykonavčý dyrektor Afrykanśkoho instytutu z polityky rozvytku

Odnak nyni ce pytannia znovu na poriadku dennomu, značnoju miroju čerez te, ščo doslidžennia zasvidčylo – zahalom, žinky v najbidnišych krajinach chočuť maty dostup do simejnoho planuvannia i take planuvannia prynosyť korysť žyteliam cych krajin.

Za “pomirkovanym” prohnozom OON, do kincia stolittia naselennia zroste z nynišnich semy miĺjardiv do desiaty, pislia čoho rozpočneťsia spad.

“Biĺšisť iz cych dodatkovych trioch miĺjardiv liudej – jaki, za našymy ocinkamy, majuť narodytysia – pochodytyme z najmenš rozvynenych krajin, i naselennia samoji lyše Afryky zbiĺšyťsia na dva miĺjardy”, – kaže Elija Zulu, vykonavčý dyrektor Afrykanśkoho instytutu z polityky rozvytku, roztašovanoho v Najrobi.

“My majemo investuvaty u simejne planuvannia v cych krajinach – rozšyriuvaty prava žinok, posyliuvaty ochoronu zdorov’ja materiv i ditej ta zabezpečuvaty biĺše možlyvostej dlia najbidnišych krajin robyty investyciji v osvitu”, – kaže vin.

Avtory dopovidi rekomendujuť rozvynenym krajinam pidtrymuvaty povsiudný dostup do simejnoho planuvannia. Ce, za jichnimy pidrachunkamy, koštuvatyme 6 miĺjardiv dolariv na rik.

Doslidžennia zasterihaje, ščo jakščo narodžuvanisť u najmenš rozvynenych krajinach ne znyzyťsia do rivnia rešty svitu, to v 2100 roci naselennia planety može siahnuty 22 miĺjardiv, z jakych 17 miĺjardiv buduť afrykanciamy.

Pryrodný kapital

U Londonśkomu korolivśkomu tovarystvi kažuť, ščo okrim pidtrymky simejnoho planuvannia ta povsiudnoho dostupu do osvity, potribno takož vyvesty z krajnioji bidnosti 1,3 miĺjardy liudej.

Jakščo ce označaje pidvyščene spožyvannia jiži, vody ta inšych resursiv, to – robliať vysnovok eksperty – značyť same ce i potribno robyty.

Pryrist liudśkoho naselennia – odyn z čynnykiv, jaký zahrožuje populiaciji bdžil, čýu vartisť ne vrachovuje VVP

Vodnočas vony tverdiať, ščo najbahatši liudy musiať skorotyty spožyvannia materiaĺnych resursiv i ščo ce, možlyvo, ne vplyne na standarty žyttia.

Pozbavytysia charčovych vidchodiv, spaliuvaty menše vykopnoho palyva ta pereorijentuvaty ekonomiku vid tovariv do posluh – ce ti prosti zachody, jaki, na dumku doslidnykiv, možuť zmenšyty vplyv rozvynutych krajin na pryrodu bez znyžennia dobrobutu jichnich hromadian.

“U rozvynutomu sviti dytyna spožyvaje v 30-50 raziv biĺše vody, niž u krajinach, ščo rozvyvajuťsia. Vyrobnyctvo CO2 – ščo označaje vykorystannia enerhiji – tež buvaje v 50 raziv vyščym”, – vidznačyv Ser Džon.

“My ne možemo sobi ujavyty, ščob u sviti j nadali bulo tak bahato nerivnosti, jak nyni, abo j šče biĺše”, – dodav vin.

Dejaki krajiny, ščo rozvyvajuťsia, a takož krajiny z serednim rivnem dostatku vže počynajuť vidčuvaty taki ž naslidky nadmirnoho spožyvannia, jak i Zachid – napryklad, ožyrinnia.

Pryncypovo važlyvo te, ščo vykorystannia VVP jak jedynoho indykatora zdorov’ja ekonomiky maje zakinčytysia, kažuť u Korolivśkomu tovarystvi. Natomisť potribno korystuvatysia inšymy pokaznykamy, jaki ociniujuť “pryrodnij kapital” – tovary ta posluhy, jaki pryroda nadaje bezkoštovno.

“Nam potribno bačyty dali, niž VVP“

Džulz Pretti, profesor kafedry dovkillia ta suspiĺstva v Universyteti Esseksu

“Nam potribno bačyty dali, niž VVP. I my možemo zrobyty ce abo dobroviĺno, abo čerez te, ščo natysk planety z vyčerpnymy resursamy zreštoju rozčavyť nas”, – kaže Džulz Pretti, profesor kafedry dovkillia ta suspiĺstva v Universyteti Esseksu.

“Dovkillia – ce, do pevnoji meži, ekonomika… i možna hovoryty pro upravlinnia ekonomikoju takymy metodamy, jaki polipšujuť žyttia liudej, ale ne zavdajuť škody pryrodnomu kapitalu, ta šče j zbahačujuť joho”, – dodav vin.

Učasnyky konferenciji “Rio+20”, jaka vidbudeťsia v červni, majuť pohodyty riad “Zavdań staloho rozvytku”, kotri prýduť na zminu čynnym “Zavdanniam rozvytku tysiačolittia”, spriamovanym na znyžennia bidnosti ta polipšennia ochorony zdorov’ja i osvity u krajinach, ščo rozvyvajuťsia.

Odnak poky ščo zalyšajeťsia nezrozumilym, čy ci novi zavdannia zmožuť zobov’jazaty bahati krajiny strymaty spožyvannia.

U Rio uriady krajin možuť takož pohodyty rozrobku novych ekonomičnych indykatoriv, okrim VVP.