Partnery v majbutnij koaliciji Lytvy – A.Butkiavičius, R.Paksas i V.Uspenskich
Pislia druhoho turu parlamentśkych vyboriv u Lytvi polityčna sytuacija zalyšajeťsia povnoju intryhy, bo dosi nezrozumilo, jakym bude format novoji uriadovoji koaliciji
Holosuvannia, jake provodylosia v dva tury – 14 i 28 žovtnia, -dalo peremohu opozycijnym partijam, jaki v sumi nabraly 78 misć zi 141 v Sejmi.
Peremožci vyboriv – social-demokraty – otrymaly 38 deputatśkych mandativ, konservatyvna partija “Sojuz Vitčyzny” nyninšnioho prem’jer-ministra Andriusa Kubiliusa – 33, a tretij rezuĺtat pokazala Partija praci, jaku očoliuje deputat Jevroparlamentu Viktor Uspaskich, – 29 mandativ.
Same prysutnisť “trudovykiv” u proponovanij koaliciji dala pidstavy prezydentu Hribauskajte vyslovyty nezhodu z tym, aby do vlady v Lytvi prýšla partija, jaku zvynuvačujuť u pidkupi vyborciv i inšych porušenniach.
Prezydent – “proty”
Vidrazu pislia prohološennia poperednich rezuĺtativ holosuvannia try polityčni syly – social-demokraty, Partija praci i ob’jednannia “Poriadok i spravedlyvisť” zajavyly pro namir stvoryty livocentrystśku koaliciju. Ale prezydent Lytvy Dalia Hribauskajtie zustrilasia z providnykom peremožciv – holovoju social-demokratyčnoji partiji Aĺhirdasom Butkiavičiusom i skazala, ščo zablokuje koaliciju cych trioch syl.
Pan Butkiavičius skazav VVS Ukrajina, ščo pozycija hlavy deržavy vydalasia jomu dyvnoju.
“Tak, ja buv deščo zdyvovaný vyslovlenniam prezydenta. Pani Hribauskajtie zajavyla, ščo jij jak kerivnyku deržavy neprýemna učasť Partiji praci u formuvanni novoho uriadu. JA b ne chotiv z peršoji chvylyny konfliktuvaty z prezydentom… Naperedodni my domovylysia z potencijnymy sojuznykamy. Ale pozycija prezydenta prymušuje šukaty kompromisni rišennia. Vpevnený, ščo ce ne ostannia zustrič z prezydentom”, – zajavyv Butkiavičius.
Prezydent pojasnyla svoju vidmovu vziaty do rozhliadu format kolaiciji trioch opozycijnych syl neobchidnistiu dotrymuvatysia zakonodavstva.
“JA ne ujavliaju, jak v uriadi možuť buty liudy, jaki porušujuť zakony Lytvy. Vsi porušennia pid čas vyboriv, jaki buly pov’jazani z pidkupom vyborciv, zv’jazani z kandydatamy vid Partiji praci. Dejaki lidery cijeji polityčnoji syly pidozriujuťsia v finansovych machinacijach. Tomu ja ne možu dopustyty, ščob vony braly učasť u novomu uriadi”, – skazala Dalia Hribauskajtie na speciaĺnomu bryfinhu dlia žurnalistiv pislia ohološennia rezuĺtativ vyboriv.
Konstytucija – “za”
“Naperedodni my domovylysia z potencijnymy sojuznykamy. Ale pozycija prezydenta prymušuje šukaty kompromisni rišennia.“
Aĺhirdas Butkiavičiuč, lider social-demokrativ
Odnak Konstytucija Lytovśkoji Respubliky čitko obmežuje prava prezydenta. Lytva je parlamentśkoju respublikoju, a hlava deržavy ne maje prava na svij smak vybyraty kandydaturu prem’jer-ministra čy vtručatysia u formuvannia uriadu. Zhidno z lytovśkoju konstytucijeju, “prezydent pryznačaje prem’jer-ministra lyše za rekomendacijeju i pidtrymkoju biĺšosti Sejmu”.
V Konstytucijnomu Sudi korespondentu VVS Ukrajina pojasnyly, ščo “zhidno jevropejśkoji konstytucijnoji tradyciji, prezydent pryznačaje na posadu hlavy uriadu tu osobu, jaku pidtrymuje biĺšisť parlamentu. Same takoji praktyky dotrymujeťsia i Lytva.”
Pislia opryliudnennia pozyciji prezydenta Lytvy Dali Hribauskajtie vynykla nova polityčna intryha. Lytovśký politykum podilyvsia na dva tabory: tych, chto schvaliuje pozyciju prezydenta, i tych, chto vvažaje jiji nevypravdano katehoryčnoju.
Dejaki politolohy vvažajuť, ščo lider deržavy tym samym postavyla pid udar vzahali možlyvisť stvoryty buď-jaku koaliciju. Šče katehoryčniše vyslovyvsia lider Partiji praci Viktor Uspaskich.
“V tomu vypadku, jakščo naši partnery zradiať poperedni domovlenosti i posluchajuť prezydenta, my vymušeni budemo vvažaty ce nedotrymanniam slova… Svojeju pozycijeju prezydent nechtuje dumkoju soteń tysiač vyborciv, jaki vyslovyly svoju voliu i proholosuvaly za našu polityčnu sylu. Vona može kazaty buď-ščo, vona može vyslovliuvatysia v buď-jakij ploščyni. Ce je jiji pravo jak hlavy deržavy, ale vona, jak prezydent, maje považaty vybir hromadian”, – zajavyv Viktor Uspaskich, zvynuvatyvšy prezydenta v podvijnych standartach.
Utim Andrius Kubilius, prem’jer Lytvy i lider konservatoriv, jaki zalyšajuť vladni kabinety, pidtrymav pozyciju prezydenta. Vin vpevnený v tomu, ščo partija na čoli z Uspasskich prynese v robotu uriadu biĺše problem, niž propozycij jichnioho vyrišennia.
Jak výty z hluchoho kuta
Analityky prypuskajuť, ščo prezydent u buď-jakomu razi ne dozvolyť rujnuvaty spokij v suspiĺstvi, tomu bude vidkrytoju do buď-jakych perehovoriv, vkliučajučy j Partiju praci.
“JA ne ujavliaju, jak v uriadi možuť buty liudy, jaki porušujuť zakony Lytvy. Vsi porušennia pid čas vyboriv, jaki buly pov’jazani z pidkupom vyborciv, zv’jazani z kandydatamy vid Partiji praci… ja ne možu dopustyty, ščob vony braly učasť u novomu uriadi“
Dalia Hribauskajte, prezydent Lytvy
Politoloh Ajnie Ramonajtie z Viĺniuśkoho universytetu vvažaje, ščo vyslovliuvannia prezydenta prolunalo z metoju prymenšyty polityčni apetyty “trudovykiv”.
“Dialoh je možlyvym z usima, naviť i z cijeju partijeju. Prezydent ne bažaje ani rozkolu suspiĺstva, ani problem z formuvanniam uriadu”, – vpevnena Ramonajtie.
Tym časom rozhliadajuťsia dekiĺka variantiv rozvytku podij. Peršý – social-demokraty dotrymujuťsia domovlenostej zi svojimy partneramy z opozyciji. Druhý variant: koalicija “veselky”, do jakoji uvijduť i pravi, i livi, ale bez “trudovykiv”. I tretij variant: u vladi ob’jednajuťsia vsi frakciji, za vykliučenniam konservatoriv i Partiji praci.
Na dumku perevažnoji biĺšosti analitykiv, najhiršym je druhý variant, bo ni parlament, ni uriad ne buduť pracezdatnymy. Skoriš za vse, prezydentu dovedeťsia prymyrytysia z volevýavlenniam prychyĺnykiv “trudovykiv”.
Social-demokraty proponujuť kompromis
Pislia hostroji zajavy prezydenta Hribauskajte lider peremožciv vyboriv Aĺhirdas Butkiavičius proviv konsuĺtaciji z partijciamy i potencijnymy členamy koaliciji i zaproponuvav kompromisne rišennia. Vin skazav, ščo predstavnykam sojuznyćkoji Partiji praci, jakych pidozriujuť u finansovych machinacijach (Viktor Uspasskich i Vitautas Hapšis), ne bude zaproponovano ani post prem’jera, ani holovy Sejmu, ani ministriv u novomu uriadi.
“Naspravdi, harantuju ce na 100% – i ce torkajeťsia mojich moraĺnych ustanov, bo ci reči meni jak liudyni nadzvyčajno važlyvi. Tomu ja nikoly ne pohodžusia, ščob ci liudy otrymaly najvyšči posady v deržavi. JA spodivajusia, ščo taký kompromisný variant povnistiu zadovoĺnyť prezydenta”, – rozpoviv pro rišennia partiji-peremožcia jiji kerivnyk Butkiavičius.
Lider social-demokrativ – majbutnij prem’jer-ministr Lytvy
Vice-spiker Sejmu, člen social-demokratyčnoji partiji Lytvy Česlovas Juršenas upevnený, ščo sami partnery z Partiji praci duže dobre rozumijuť, ščo ti osoby, ščodo jakych porušeni sudovi spravy, ne možuť pretenduvaty na buď-jaki posty.
Na prochannia korespondenta VVS Ukrajini pan Juršenas rozpoviv, čym keruvatymeťsia joho partija na koalicijnych perehovorach.
“Z kym možna stvoryty koaliciju? Z konservatoramy? Ni. Z maleńkymy polityčnymy sylamy? Robota takoji koaliciji ne bude plidnoju. Jedyný variant – ob’jednatysia z Partijeju praci i partijeju “Poriadok i spravedlyvisť”. Tym biĺše, ščo vsi pozyciji z cymy sylamy buly uzhodženi šče v chodi vyboriv. Nam bude lehko vprovadyty v žyttia spiĺnu prohramu”, – pojasnyv vybir socdemiv Juršenas.
Vice-spiker dodav, ščo ne varto sprýmaty slova prezydenta jak uĺtymatum. “Choča ce j slova hlavy deržavy, ale tiĺky jiji dumka. A šče je volia vyborciv i reaĺna sytuacija”, – skazav Juršenas.
Nezvažajučy na vysoki šansy domovytysia z prezydentom, učasnyky majbutnioji koaliciji vyrišyly pidstrachuvatysia. Vony zaprosyly prýednatysia do nych četvertoho hravcia – poĺśku partiju, jaka vperše za vsiu istoriju isnuvannia nezaležnoji Lytvy spromožna stvoryty vlasnu frakciju. Učasť poliakiv nadasť koaliciji konstytucijnu biĺšisť, a ce dasť možlyvisť podolaty buď-jake veto hlavy deržavy.
Portfeli majže podilyly?
Choča sklad koaliciji šče ne zatverdženo, partiji-učasnyci zajavliajuť, ščo domovlenisť pro posady isnuje.
Social-demokratam naležatyme post prem’jer-ministra krajiny, nym stane Aĺhirdas Butkiavičius, krim toho, za nymy bude zakripleno sim holovnych ministerstv, vkliučajučy ekonomični, enerhetyčni, finansovi, tobto ti, ščo pov’jazani z fondamy Jevropejśkoho Sojuzu.
Majbutnij prem’jer zaproponuvav prezydentu Hribauskajtie samij vysunuty kandydaturu na post ministra zakordonnych sprav, jak šče odyn važiĺ dlia dosiahnennia kompromisu.
P’jať ministerśkych posad zajmuť predstavnyky “trudovykiv”, šče po dva – kandydaty vid partiji “Poriadok i spravedlyvisť” i Poĺśkoji vyborčoji akciji.
Prezydent Hribauskajte populiarna v lytovśkomu suspiĺstvi, častyna jakoho podiliaje jiji zasterežennia ščodo “trudovykiv”, tož proces formuvannia koaliciji zaveršyťsia nešvydko – prohnozujuť politolohy.