Deradianizacija po-ukrajinśky: krok vpered, dva nazad

2008 roku parlament Lytvy vnis dopovnennia do zakonu pro zbory, jakymy zaboronyv vykorystovuvannia nacystśkoji i radianśkoji symvoliky. Do reči, sered inšych symvoliv zaboroneno i radianśký himn (muzyka Aleksandrova zaraz je himnom Rosiji). Takož zaboroneno demonstruvaty zobražennia kerivnykiv nacional-socialistiv Nimeččyny i KPRS, symvoliv i uniform nacystśkych i komunistyčnych orhanizacij toščo. Napryklad, sud oštrafuvav socialista na €3 tys. za za bezpidstavni vyslovliuvannia pro viĺniuśki podiji 13 sičnia 1991 roku, zokrema za zaperečennia ahresiji SRSR.

Neščodavno konstytucijný sud (KS) Lytvy oholosyv službu v radianśkij armiji nezakonnoju, a pryzovnykiv do jiji lav vyznav žertvamy okupaciji.

V Estoniji z 2007 roku takož zaboroneno vykorystovuvaty radianśku symvoliku.

2009 roku prezydent Poĺšči Lech Kačyńśký pidpysav ukaz, ščo zaboroniaje kupivliu, rozpovsiudžennia ta zberihannia radianśkoji symvoliky. Komunistyčna symvolika takož perebuvaje pid zaboronoju u Čechiji.

A 2011 roku hruzynśki zakonodavci uchvalyly «Chartiju svobody», ščo skladajeťsia iz zakonoproektiv «Pro liustraciju» j «Aktu patriota», a takož speciaĺnoho položennia pro zaboronu radianśkoji ta fašystśkoji symvolik. Zhidno z cymy postanovamy, parlament Hruziji pryrivniav komunizm do fašyzmu.

U veresni 2011 roku Jevropejśký sud justyciji zaboronyv rejestruvaty jak tovarný znak radianśký herb, na jakomu zobraženo zemnu kuliu, p’jatykutnu zirku, a takož serp i molot.

Prote ce ne zavadylo poĺśkomu operatoru mobiĺnoho zv’jazku vykorystaty obraz Vladimira Lienina dlia reklamy posluh novoho taryfu. Prote pislia oburennia hromadśkosti operator vidmovyvsia vid reklamy i pryvseliudno vybačyvsia.

 

U lypni 2012 roku u Moldovi parlament oficijno zasudyv komunistyčný režym i zaboronyv komunistyčnu symvoliku.

U Latviji, de vže davno zaboronena radianśka symvolika, 2012 roku vnesly zakonoproekt, jaký proponuje vvesty naviť kryminaĺnu vidpovidaĺnisť za vykorystannia radianśkoji atrybutyky.

Jak vidomo, Uhorščyna  odnijeju z peršych u Schidnij Jevropi vidmovylasia vid «symvoliv despotyzmu», a jich vykorystannia vyznala takym, ščo superečyť suspiĺnym interesam. Prote 21 liutoho 2013 roku cej zakon buv oskaržený u sudi. Predstavnyky Femidy vyrišyly, ščo vin traktuvav varianty zastosuvannia cych zobražeń nadto šyroko i obmežuvav svobodu slova. Nyni zakon vidpravyly na doopraciuvannia.

Takož komunistyčný totalitaryzm zasudžený v Rezoliucijach PARIE «Pro zločyny komunizmu ta potrebu jich zasudžennia» 2006 roku, «Vozz’jednannia rozdilenoji Jevropy» 2009 roku, Rezoliuciji Jevroparlamentu «Pro jevropejśku svidomisť i totalitaryzm» 2009 roku, Praźkij deklaraciji «Pro jevropejśku svidomisť ta komunizm» 2008 roku. 2 kvitnia 2009 biĺšistiu holosiv Jevroparlamentom zatverdyv Jevropejśký deń pam’jati žertv stalinizmu i nacyzmu.

V Ukrajini na zahaĺno-nacionaĺnomu rivni zaboronu radianśkoji symvoliky, nazv toponimiv nichto ne vvodyv, a kiĺka sprob ce zdijsnyty ne uvinčalyś uspichom.

Likviduvaty symvoly totalitarnoho režymu na terytoriji Ukrajiny i vydaty vidpovidný ukaz obiciav kolyšnij prezydent Viktor Juščenko.

V rezuĺtati svit pobačyly lyše kiĺka ukaziv prezydenta, u jakych pytannia atrybutyky SRSR pidniate pobižno.

Zokrema v ukazi vid 2001 roku ščodo vykorystannia deržavnych symvoliv Ukrajiny bulo postanovleno: «zabezpečyty pid čas rekonstrukciji budiveĺ ta sporud likvidaciju zobražeń deržavnych symvoliv kolyšnioho SRSR ta radianśkych respublik, hasel KPRS, za vyniatkom vypadkiv, koly zaznačeni zobražennia mistiaťsia na budivliach ta sporudach, vkliučenych do perelikiv pam’jatok istoriji ta kuĺtury».

V ukazi 2008 roku «Pro zachody u zv’jazku z Dnem pam’jati žertv holodomoriv» zaznačaloś: «aktyvizuvaty roboty z demontažu pam’jatnykiv ta pam’jatnych znakiv osobam, pryčetnym do orhanizaciji Holodomoru 1932-1933 rokiv v Ukrajini ta polityčnych represij, a takož z vidpovidnoho perejmenuvannia vulyć, plošč, provulkiv, prospektiv, parkiv ta skveriv u naselenych punktach».

Pevni sproby buly i naprykinci 2009-ho roku: deputaty Ivan Zajeć ta Jaroslav Džodžyk zaproponuvaly  zakonoproekt «Pro zaboronu komunistyčnoji ideolohiji ta likvidaciju symvoliv totalitarnoho i komunistyčnoho režymiv».

Sered pereliku totalitarnych symvoliv buly takož nazvy vulyć, plošč, pidprýemstv, ustanov ta orhanizacij, u jakych vykorystani imena dijačiv KPRS, nazvy SRSR, abo pov’jazani z Žovtnevym perevorotom 1917 roku v Rosiji, a šče nazvy, pov’jazani z partijnymy z’jizdamy. Vtim, todi zakonoproekt vidchylyly.

2011 roku u Verchovnij Radi Ukrajiny zarejestrovaly proekt zakonu, jaký peredbačaje naviť kryminaĺnu vidpovidaĺnisť za propahandu, publične schvalennia totalitarnoji ideolohiji ta praktyky komunizmu. Zakonoproekt vnis lider partiji «Za Ukrajinu!» V’jačeslav Kyrylenko.

Zokrema u dokumenti proponuvaloś za «publične schvalennia totalitarnoji ideolohiji ta praktyky komunizmu, nacyzmu, fašyzmu» karaty štrafom vid p’jatysot do tysiači neopodatkovuvanych minimumiv dochodiv hromadian abo obmeženniam voli na strok do dvoch rokiv, abo pozbavlenniam voli na toj samý strok.

Utim, cej zakonoproekt takož ne buv schvalený.

Natomisť 2011 roku Verchovna rada schvalyla zakonoproekt “Pro uvičnennia Peremohy u Velykij Vitčyznianij vijni 1941-1945 rokiv”, jaký zarejestruvav komunist Petro Cybenko.

Zhidno z cym dokumentom vlada zobov’jazala vyvišuvaty razom iz deržavnym ukrajinśkym praporom červoný prapor na sviato 9 travnia. U rezuĺtati v krajini vidbulyś zitknennia i sutyčky prychyĺnykiv i protyvnykiv červonych praporiv.

Prote vže za misiać Konstytucijný sud Ukrajiny vyznav, ščo vykorystannia červonoho prapora dlia uvičnennia Dnia peremohy superečyť normam Konstytuciji.

Natomisť Komunistyčna partija Ukrajiny 14 bereznia 2012 roku zaproponuvala zakonodavčo zaboronyty miscevym orhanam samovriaduvannia perejmenovuvaty vulyci, nazvani na česť vijśkovoslužbovciv, jaki zdijsnyly herojični podvyhy pid čas Druhoji svitovoji vijny 1941-1945 rokiv, a takož na česť podij cioho periodu. Narazi pro doliu takoji iniciatyvy ničoho nevidomo.

U kvitni 2011 roku vykorystovuvaty radianśku i nacystśku symvoliku na masovych akcijach zaboronyla Ĺvivśka miśkrada. Ale ciu postanovu prokuratura oskaržyla v sudi.

Deputaty ĺvivśkoji miśkrady ne zdalysia i vdruhe zaboronyly vykorystovuvaty symvoliku SRSR ta nacystśkoji Nimeččyny u Ĺvovi, čym oburyly miscevych komunistiv.

Za prykladom Ĺvova pišly Ternopiĺśka, Ivano-Frankivśka j Volynśka miśki rady – vidpovidni postanovy u miscevych radach buly zarejestrovani protiahom 2011-2012 rokiv.

Odnak dali podibni iniciatyvy ne pošyrylaś.

Spravžnioju peremohoju nad radianśkym mynulym stalo neščodavnie rišennia Vyščoho administratyvnoho sudu, jaký ostatočno vyznav vojiniv OUN-UPA borciamy za nezaležnisť.

Prote dosi v Ukrajini zalyšajuťsia vidkrytymy pytannia pro perejmenuvannia vulyć, skveriv, majdaniv, jaki nosiať imena dijačiv SRSR, pro doliu pam’jatnykiv radianśkoji epochy j vykorystannia komunistyčnoji symvoliky.

Vidkryty zgrupovani posylannia u tabach:

Vidpovisty