Z lita 1951 roku sytuacija zminylasia diametraĺno: teper Mao i Kim chotily švydše uklasty peremyr’ja, a Stalin jim vidmovliav.

8 lypnia storony vperše sily za stil perehovoriv u Kesoni.

28 serpnia Stalin napysav Mao Czedunu: “My vychodymo z toho, ščo amerykanci biĺše potrebujuť prodovžennia perehovoriv. My ne bačymo korysti v zaprošenni z vašoji iniciatyvy predstavnykiv nejtraĺnych deržav braty učasť u perehovorach”.

19 lystopada politbiuro CK VKP (b) uchvalylo postanovu: “Vymahaty, ščob kytajśko-korejśka storona provodyla tverdu liniju, ne výavliajučy kvaplyvosti ta zacikavlenosti u jaknajšvydšomu zakinčenni perehovoriv”.

“My b’jemosia v Koreji dlia toho, ščob nam ne dovelosia vojuvaty v Vičyti, v Čykaho, v Novomu Orleani čy v buchti San-Francysko“

Harri Trumen, prezydent SŠA

2 lystopada bula zroblena speciaĺna zajava TASS “Pro sprostuvannia povidomleń pro perehovory miž SRSR ta SŠA ščodo korejśkoho pytannia”.

Najbiĺš virohidne pojasnennia cym zyhzaham istoryky vbačajuť u tomu, ščo Stalin rozhliadav podiji v Koreji v konteksti planovanoji nym velykoji vijny z Amerykoju. Do 1950 roku vin vvažav peredčasnym rozkryvaty svoji namiry, ale potim vyrišyv, ščo “hodyna X” nablyžajeťsia, i upoviĺnený konflikt može buty korysnym jak pryvid i dlia vidvolikannia syl ta uvahy amerykanciv vid osnovnych teatriv majbutnich bojovych dij.

Vidomo, ščo komanduvač sylamy OON v Koreji heneral Duhlas Makartur proponuvav zastosuvaty proty Kytaju jadernu zbroju. Jakby amerykanci, vtomyvšyś vid liudśkych vtrat, tak i včynyly, kraščij pryvid vyhadaty bulo b važko.

Priamych dokumentaĺnych pidtverdžeń ciomu nemaje. Za tradycijeju, započatkovanoju u časy Hromadianśkoji vijny, radianśki kerivnyky prahnuly v delikatnych sytuacijach ne zalyšaty slidiv.

Perekydannia jadernoji zbroji na Kubu 1962 roku vidbulosia bez oficijnoji uhody z Havanoju, za usnoju domovlenistiu. Mitynh 9 kvitnia 1989 roku na prospekti Rustaveli v Tbilisi rozihnaly bez pyśmovoho nakazu, protokoliv narad ne velosia, a otže komisiji Sobčaka vartuvalo čymalych zusyĺ vstanovyty naviť sklad jichnich učasnykiv, a časy buly vže ne stalinśki.

Do toho ž bahato materialiv i dosi zasekrečeni. Za danymy istoryka Volodymyra Lavrova, Borys Jeĺcyn zbyravsia opryliudnyty velyku partiju jakychoś sensacijnych dokumentiv, a potim peredumav, skazavšy, ščo narod ne hotový počuty taku pravdu. Ščo ce mohly buty za dokumenty? Jmovirno ti, ščo stosujuťsia nezdijsnenych planiv, inakše prychovuvaty bulo b nema čoho.

Odnak nepriamych dokaziv vystačaje.

Nastrij Stalina zminyvsia nevdovzi pislia uspišnoho vyprobuvannia atomnoji bomby na Semypalatynśkomu polihoni. Amerykanci ne maly sumniviv ščodo zv’jazku miž cijeju podijeju ta počatkom Korejśkoji vijny. Vidmovyvšyś v 1953 roci pomyluvaty podružžia Rozenberh, prezydent Ejzenchauer zajavyv: “Strata dvoch liudej – sumna i važka rič, ale šče biĺš žachlyva i sumna dumka pro miĺjony zahyblych, čýa smerť može buty priamym naslidkom toho, ščo ci špyhuny včynyly”.

Vodnevu bombu SRSR vyprobuvav 12 serpnia 1953 roku, a mižkontynentaĺnu balistyčnu raketu – v 1957-mu, ale pro te, ščo roboty prosuvajuťsia uspišno, Stalin, bezsumnivno, znav.

Druha svitova šče prodovžuvalasia, koly na zustriči z juhoslavśkymy komunistamy vin zajavyv: “Vijna skoro zakinčyťsia, čerez 15-20 rokiv my naberemosia syl, a potim znovu!”.

“Oleksandr I dijšov do Paryža!” – vidmachnuvsia vin vid amerykanśkoho henerala, jaký pidijšov do nioho v Potsdami z pryvitanniamy z pryvodu vziattia Berlina.

Vidomo, ščo na 17 serpnia 1945 roku planuvalasia velyka narada z vojenačaĺnykamy, na jaku z Nimeččyny vyklykaly Žukova, a z Dalekoho Schodu – Vasylevśkoho, choča bojovi diji proty Japoniji šče ne zakinčylysia.

V ostanniu myť Stalin skasuvav zachid bez pojasnennia pryčyn. Maršaly, jaki pryletily do Moskvy, otrymaly vkazivku povertatysia na miscia služby.

Istoryk Ihor Bunyč prypuskaje, ščo na naradi planuvalosia postavyty zavdannia z pidhotovky do vijny z Amerykoju vže v 1946 roci, ale pislia bombarduvannia Chirosimy ta Nahasaki tema tymčasovo vtratyla aktuaĺnisť.

Analizujučy povojennu povedinku Stalina – nebažannia prýmaty Parad Peremohy, nosyty vijśkovi nahorody ta pohony heneralisymusa, zrobyty 9 travnia Deržavna sviatom – Viktor Suvorov dochodyť vysnovku, ščo vožď buv v duši hlyboko ne zadovolený pidsumkamy Druhoji svitovoji vijny.

Na dumku Suvorova, Stalin usvidomyv nezdijsnennisť mriji pro “svitovu komunu” i vpav u depresiju. Ale schože, ščo cia zalizna liudyna ne bažala vyznavaty sebe peremoženym i v 70 rokiv.

“Starý tyhr hotuvavsia do ostannioho strybka”, – stverdžuje biohraf Stalina Edvard Radzynśký, nazyvajučy ostanni roky i misiaci žyttia dyktatora “časom pidhotovky apokalipsysu”.

Nyzka istorykiv prypuskajuť, ščo SRSR hotuvav nastup na SŠA čerez Čukotku, Berynhovu protoku, Aliasku ta Kanadu. Stratehičný zadum nibyto naležav maršalovi Vasylevśkomu.

Na krajniomu pivničnomu schodi SRSR bula rozhornuta 14-a zahaĺnovijśkova armija, udarnymy tempamy zvodylysia vijśkovi bazy ta aerodromy. Vid Salecharda vzdovž uzberežžia Liodovytoho okeanu uv’jazneni prokladaly zaliznyciu. Proektuvalysia hihantśki desantni pidvodni čovny dlia dostavky do berehiv Orehonu ta Kaliforniji morśkoji pichoty i bronetechniky.

Radianśki ekspedyciji “Pivničný polius” do 1956 roku buly zasekrečeni i zajmalysia, za najavnymy danymy, v osnovnomu opraciuvanniam možlyvosti stvorennia aerodromiv pidskoku na kryžynach, jaki drejfuvaly.

Vijśkový istoryk Oleksij Isajev dovodyť, ščo radianśka armija nijak ne mohla distatysia Vašynhtona sušeju čerez nerozvynenisť infrastruktury v Zapoliar’ji. Ale v jakosti manevru dlia vidvolikannia plan cilkom mih zhodytysia. Udar u nezachyščený tyl zmusyv by amerykanciv zabuty pro Jevraziju.

8 sičnia 1951 roku na naradi heneraĺnych sekretariv kompartij i vijśkovoho kerivnyctva schidnoho bloku načaĺnyk radianśkoho henštabu Serhij Štemenko vysunuv vymohu “naležnym čynom rozhornuty armiji socialistyčnych krajin” do kincia 1953 roku.

Maršal Rokosovśký, todišnij ministr oborony Poĺśkoji Narodnoji Respubliky, zauvažyv, ščo “armiju, stvorennia jakoji proponuje Štemenko dlia Poĺšči, vony planuvaly maty do 1956 roku”. Stalin zajavyv: “Jakščo Rokosovśký može harantuvaty, ščo do 1956 roku ne bude vijny, to možna dotrymuvatysia počatkovoho planu rozvytku, ale jakščo ni, to bude pravyĺniše prýniaty propozyciju Štemenka”.

Pryblyzno za misiać do smerti Stalina ministr zakordonnych sprav Andrij Vyšynśký dopoviv na prezydiji CK pro nemynučisť rizkoji reakciji Zachodu na zaplanovanu na berezeń 1953 roku deportaciju na Daleký Schid radianśkych jevrejiv. Členy kerivnyctva odyn za odnym počaly vyslovliuvatysia na joho pidtrymku.

Zazvyčaj cholodnokrovný Stalin zirvavsia na kryk, nazvavšy vystup Vyšynśkoho menšovyćkym, a soratnykiv – “slipymy košeniatamy”.

Učasnykam zasidannia zapam’jatalasia fraza: “My nikoho ne bojimosia, a jakščo panam imperialistam zavhodno vojuvaty, to nemaje dlia nas biĺš slušnoho momentu, niž cej!”

V’jačeslav Molotov, vže perebuvajučy na pensiji, zajavyv pyśmennyku Feliksu Čujevu: “My poklaly b kraj svitovomu imperializmu!”.

Nezabarom pislia smerti Stalina Prezydija CK KPRS proholosuvala za prypynennia vijny v Koreji. Vže 20 kvitnia 1953 roku vidbuvsia peršý obmin polonenymy, a 27 lypnia uklaly peremyr’ja.

Zv’jazok miž cymy podijamy dlia istorykiv lyšajeťsia bezsumnivnym.

Novi kerivnyky SRSR vzialy kurs na “vidnovlennia socialistyčnoji zakonnosti” vseredyni krajiny i myrne spivisnuvannia zzovni. Termin “rozriadka mižnarodnoji napruženosti” zadovho do Brežnieva peršym vžyv prem’jer Heorhij Malenkov. Jim ne chotilosia vmyraty ani vid čekistśkoji kuli, ani vid amerykanśkoji atomnoji bomby.