U romani “Serci harpiji”, jaký uvijšov do dovhoho spysku “Knyhy roku BBC 2013”, čoho tiĺky ne namišano: i detektyvný siužet, i psycholohičný analiz – zokrema toho, jak divčata z provinciji stajuť stolyčnymy “harpijamy”, i vlučni sociaĺni zrizy ukrajinśkych 90-ch i 2000-ch. V interv’ju BBC Maryna Sokolian rozpovidaje pro džunhli ukrajinśkoho biznesu, pokolinnia 80-ch, i te, jak ne potrapyty v “matryciu”.

BBC Ukrajina: Sprobujte rozpovisty v kiĺkoch rečenniach, pro ščo Vaša knyha.

Maryna Sokolian: Sered usioho inšoho, ce istorija pro talant. Vsi my majemo jakiś zdibnosti, ale ne zavždy znajemo, jak jich najkraščym čynom zastosuvaty. Abo navpaky – majemo jakuś chybu i boremosia z neju, ne znajučy, ščo same cia rysa može daty nam jakiś perevahy. Moja herojinia umije znachodyty pidchid do liudej, rozhaduvaty jichni schyĺnosti ta potreby. Ale zastosovuje vona cej talant jak mala dytyna – perevažno, z metoju otrymaty vid otočennia jakuś dlia sebe vyhodu. Tomu najbiĺše dlia neji pytannia – čy hodna vona podoroslišaty i navčytysia jakymoś menš destruktyvnym stratehijam.

BBC Ukrajina: Jak by Vy sami vyznačyly jiji žanr?

Maryna Sokolian: Sociaĺno-psycholohičný-detektyvno-avanturný-pobutovo-korporatyvný, zvyčajno ž, roman.

“Serce harpiji”, za vyznačenniam avtorky, – ce sociaĺno-psycholohičný-detektyvno-avanturný-pobutovo-korporatyvný roman.

BBC Ukrajina: Jak Vy ujavliajete svoho čytača: joho styĺ, zvyčky, interesy, vpodobannia?

Maryna Sokolian: Ce pryvitna, vesela liudyna z vysokym IQ, vyščoju osvitoju u humanitarnij sferi i kupoju nezvyčnych interesiv, takych jak, prymirom, čytannia. Cia prekrasna liudyna prychodyť dodomu, ciluje kochanu čy kochanoho, pryhortaje kota, večeriaje spaheti karbonara z kelychom k’janti, a todi sidaje u m’jake krislo pid šovkovym toršerom i z prýemnym peredčuttiam vidkryvaje mij roman. Hortajučy storinky, čytač pochvalyť styĺ, posmijeťsia tam, de žarty, i obov’jazkovo vypyše rozumni dumky avtora dlia nastupnoji publikaciji na svojij storinci u sociaĺnych merežach… Slovom, mij čytač – velyký mrijnyk. Deś tak samo, jak i ja.

BBC Ukrajina: Vaša herojinia – majster korporatyvnych intryh. U neji je reaĺný prototyp čy prototypy?

Maryna Sokolian: Ajakže. Meni zdajeťsia, v našomu korporatyvnomu sviti takych prototypiv biĺše, niž zvyčajnych liudej. Spytajte v reklamista čy, skažimo, budiveĺnoho pidriadnyka pro te, jak vyhraty velyký tender, to vy šče j ne takych siužetiv nazbyrajete. Jakoś meni vypalo čytaty treninh dlia službovciv ščodo spivpraci z pidprýemciamy. JA tam dovho rozvodylasia pro rozuminnia, pošuk spiĺnych interesiv ta komunikacijnych pidchodiv, a vrešti, koly zapytala v učasnykiv, ščo, z jichnioho dosvidu, praciuje najkrašče, to počula pryblyzno take: “Najkrašča stratehija – prymus”. Ščo ž porobyš, koly taki pravyla hry.

BBC Ukrajina: Ščo zmusylo vas vziatysia za temu morali v biznes-seredovyšči?

Maryna Sokolian: JA by ne nazvala ciu temu osnovnoju. Vidomo, ščo v biznes-seredovyšči bahato zlovžyvań. Vono i zrozumilo – česna hra, vona buvaje lyše v sporti, ta i to, jakščo duže poščastyť iz suddeju. Biznes-seredovyšče u danomu vypadku – ce oseredok za vyznačenniam problemný, i dosiahty uspichu v niomu, ne narobyvšy až nadto bahato lycha, možna chiba majučy duže tryvký osobystý etyčný karkas. Jakščo ž vlasnoho tam ničoho ne sformuvalosia, to… nu, slovom, dosiahty uspichu todi značno prostiše.

Tomu, možna skazaty, ščo cia tema vynykla sama – prosto jak častyna lohičnoho rozvytku biohrafiji herojini. Zreštoju, mene ne stiĺky cikavyť suspiĺna moraĺ, skiĺky indyviduaĺne sumlinnia.

BBC Ukrajina: Odna z centraĺnych tem vašoji knyžky – manipuliaciji. Jak vy dumajete, ukrajinciamy lehko manipuliuvaty? I ščo by vy poradyly tym, chto choče cioho unyknuty? Jak “výty z matryci” – navčytysia rozpiznavaty manipuliaciji?

Maryna Sokolian: Manipuliuvaty možna po-riznomu. Z odnoho boku, riveń doviry ukrajinciv do vladnych ustanov taký nyźký, ščo naviť i pravdyvi povidomlennia sprýmajuťsia jak čerhova propahanda. Z inšoho boku – je kupa nepriamych zasobiv vplyvu, de vže ne jdeťsia pro krytyčnu ocinku informaciji, bo spriamovani vony peredusim na emociji. Rozpalyty, jak ce teper zveťsia, “cholivar” z jakojiś hariačoji temy – nacionalizm, relihija, mova, seksuaĺni menšyny – prosto, jak dvi kopijky. Vyhoda očevydna – vidvolikty čy pryvernuty uvahu, utrymaty konflikt v horyzontaĺnij ploščyni, spapliužyty čýeś im’ja čy ideju, ta ščo zavhodno. Sumno, ale my lehko na ce vedemosia.

Ne staty ob’jektom manipuliaciji značno važče. Ce vymahaje vidpovidnoho vychovannia i postijnych trenuvań. Oś vprava, z jakoji ja proponuvala by počaty: pryhadajte svoji perekonannia. Zapytajte sebe, zvidky vony vzialysia. Zapytajte, čomu vy vvažajete, ščo ce pravda. Jakščo vidpoviď – “tomu ščo” čy “bo vsi tak kažuť”, to vvažajte, vse, the matrix has you.

“Moje pokolinnia mene cilkom vlaštovuje. Značno hirše bulo by naležaty do pokolinnia baťkiv, jaki svitu biloho ne bačyly i viryly v naukový komunizm“

Maryna Sokolian

BBC Ukrajina: Meni jak liudyni, jaka narodylasia na počatku 80-ch, bulo duže cikavo pobačyty v “Serci harpiji” portret cioho pokolinnia – pokolinnia, vyroščenoho rozhublenymy i dezorijentovanymy baťkamy, jake ne maje tverdoho moraĺnoho gruntu pid nohamy i musyť šukaty cej grunt samotužky. Vy chotily by naležaty do inšoho pokolinnia? I jaki reči vam u niomu podobajuťsia?

Maryna Sokolian: Ni, moje pokolinnia mene cilkom vlaštovuje. Značno hirše bulo by naležaty do pokolinnia baťkiv, jaki svitu biloho ne bačyly i viryly v naukový komunizm. Mojemu pokolinniu, hadaju, išče i poščastylo – my zasvidčyly kineć odnoho svitu i počatok novoho ta buly dostatnio molodymy, aby ce ne stalo dlia nas katastrofoju. Naviť romantyka jakaś bula v ciomu – možna bulo skynuty halstuk na znak protestu proty despotiji, a prote uže i ne bojatysia distaty ščoś hlobaĺne za cej samý protest.

Problem, zvyčajno, i u nas ne brakuje. Prote, ja dumaju, rokiv do trydciaty my vže vstyhly projtysia po hrabliach, nabyty huĺ ta zrobyty jakiś vysnovky. Naskiĺky vdalym čy nevdalym buv cej proces, možna bude pobačyty z toho, čoho my navčymo vlasnych ditej. Spodivajusia, ce bude ščoś konstruktyvne.

BBC Ukrajina: Ujaviť, ščo vas zaprosyly vystupyty pered vypusknykamy školy. Ščo by vy jim skazaly?

Maryna Sokolian: Pohano ujavliaju sobi taku sytuaciju… A, choča ni, raz ja taky vystupala pered vypusknykamy, rozkazuvala pro dosvid navčannia v NaUKMA. Pryhaduju perše pytannia, jake počula vid audytoriji: “A čy je v hurtožytku tarhany?” Otaka nyni moloď, dotepna i praktyčna, taka navriad čy potrebuje vže jakychoś žyttievych nastanov. Vtim, ryzyknu zaproponuvaty odnu: vybyrajte speciaĺnisť, do jakoji ležyť duša, a ne tu, jaka vyhliadaje prestyžnoju i prybutkovoju. Na vidminu vid prestyžu i prybutku, uliublena sprava z časom ne zneciniujeťsia i može buty tryvalym džerelom zadovolennia. A ščodo tarhaniv… hotujtesia do najhiršoho. Vony vsiudy, osoblyvo ti, kotri v holovach.

BBC Ukrajina: Ščo vas najbiĺše vrazylo z pročytanoho ostannim časom?

Maryna Sokolian: Neščodavno dočytala “Virši pro mene” Petra Vajlia. Cej avtor – unikaĺný intelektual-kolekcioner, jaký nazbyrav velyčezni skarby znań, vražeń i znajomstv, aby potim uporiadkuvaty v nadzvyčajno cikavi personaĺni halereji. “Henij miscia” – antolohija vražeń, pryv’jazana do heohrafiji. “Virši pro mene” – vidpovidno, zbirka ese, tak čy inakše pov’jazanych z vybranymy viršamy rosijśkych poetiv dvadciatoho stolittia. Avtor pyše pro poetiv (a kožen iz nych – toj išče personaž) tak, niby znaje jich osobysto – dejaki, vtim, i spravdi joho druzi. U rezuĺtati knyha – častkovo avtobiohrafija, častkovo literaturoznavča pracia, častkovo – dovidnyk z istoriji mynuloho stolittia. Veś čas meni krutylasia dumka – ot jakby chtoś vziavsia napysaty ščoś nastiĺky ž cikave pro našu poeziju i/abo prozu… Dlia toho, zvisno, potribno maty svoho Vajlia. A može, jakraz chtoś zholosyťsia?

Inša knyha, jaku čytaju prosto zaraz – “Odnoji i toji samoji” Prochaśka. Naviť i ne zbahneš – etnohrafija, antropolohija, poezija? Prekrasno, jak i zavždy. Jedyne – ščoś mene napružuje tverdžennia avtora pro te, ščo “Ukrajina – ce častyna botaniky”. A vtim, može, tak i planuvalosia.

Z Marynoju Sokolian spilkuvalasia Oĺha Radomśka