“Vy rozumijete, ščo za sytuacija tut? Naselennia rozliučeno, i navkolo – zahaĺna paranoja. Vsi šukajuť špyhuniv-dyversantiv!” – tak kaže žurnalist v Donećku, komentujučy istoriju Iryny Dovhań.

Ale spravžnich špyhuniv znajty važko. A oś bezzbrojnu 52-ričnu žinku iz zorom plius try z polovynoju znajty výavylosia prostiše prostoho – tym biĺše, ščo vona j ne chovalasia.

Navesni Iryna dopomahala ukrajinśkij armiji, zbyrala požertvy i vozyla produkty, medykamenty ta odiah. Spivpraciuvala z ukrajinśkymy volonteramy. Navkolo bulo bahato spivčuvajučych, i, za slovamy pani Iryny, liudy ochoče davaly hroši. Jakoś vona zrobyla foto zakuplenoho na svojemu planšeti – ščob vidzvituvaty za požertvy. Zhodom vona syĺno poškoduvala pro ce.

Koly vijna prýšla do Jasynuvatoji, vsi susidy výichaly.

“JA zalyšylasia, tomu ščo u mene taký dyvný charakter. Hoduvala vsich tvaryn po vulyci, koly stychalo bombuvannia. U nas buv chorošý budynok, jaký my buduvaly 18 rokiv, try kišky i dvi sobaky, akvarium. Buv pidval, de ja chovalasia vid bombuvań. JA sobi hovoryla, vojen na zemli bulo bahato, i liudy perenosyly ci vijny i vyžyvaly. I ja povynna ce zrobyty”, – rozpovila vona VVS.

Iryna ne vvažaje sebe herojem: “JA vže ne mohla dopomahaty soldatam. JA zalyšylasia prosto jak žinka, jaka chotila zberehty svij budynok i hoduvaty tvaryn, ščo zalyšylysia na samoti. JA spodivalasia zachystytysia vid maroderstva. Meni ne vdalosia”.

“Namahalasia ubezpečyty liudej”

“Jakaś žinka rozdavyla na mojemu oblyčči dva pomidory. JA bula vsia v sliozach i synciach. A miscevi liudy pidchodyly, fotohrafuvalysia na mojemu foni, jim bulo ce cikavo “

Iryna Dovhań

Za slovamy pani Iryny, chtoś rozpoviv pro jiji zv’jazky c ukrajinśkoju armijeju bataĺjonu “Vostok”. Bojovyky prýichaly do Jasynuvatoji ta zatrymaly Irynu u dvori, koly vona polyvala kvity. Zav’jazaly oči, vdiahly naručnyky i povezly na svoju bazu na dopyt.

“JA staralasia ničoho ne hovoryty z usich syl. JA skazala vsi svoji paroli, ale namahalasia ubezpečyty liudej, jakych ja znala”, – zhaduje vona.

Za slovamy Iryny, pislia nevdalych dopytiv jiji vidpravyly na peršý poverch, jak vona kaže, “do osetyniv”.

“Tam rozmova bula zovsim inšoju. Mene byly, nadi mnoju znuščalysia, strilialy meni bilia vuch z pistoleta, pohrožuvaly mene sadystśky hvaltuvaty, rozpovidaly, jak ce vidbuvatymeťsia”.

“Odyn z nych znenavydiv mene biĺše za vsich. Vin pidklykav mene do grat kamery, vidkryvav rešitku, vymahav, ščob ja stojala rivno, rozhaniavsia i byv mene nohoju v hrudy. JA letila do stiny i šče chvylyn desiať ne mohla normaĺno dychaty. Ce jich duže syĺno zabavlialo”.

“Osoblyvo strašno bulo, koly pryvezly jakohoś čolovika prosto po telefonnomu dzvinku. JA joho ne bačyla, ale joho byly, i vin syĺno kryčav. I ja kryčala, povzala po pidlozi i molyla, ščob mene prosto zastrelyly”.

“Byly v osnovnomu žinky”

Ale vbyvaty Irynu ne zbyralysia. Zamisť cioho jij načepyly na šýu plakatyk zi slovamy “Vona vbyvaje našych ditej”, nadiahly ukrajinśku symvoliku i povezly do centru Donećka.

“JA trymalasia za cej stovp, ščob ne vpasty. Mene byly prykladom po nohach. Jakaś žinka rozdavyla na mojemu oblyčči dva pomidory. JA bula vsia v sliozach i synciach. A miscevi liudy pidchodyly, fotohrafuvalysia na mojemu foni, jim bulo ce cikavo”.

Iryna Dovhań ne výichala z Jasynuvatoji, bo chotila zberehty svij budynok i hoduvaty tvaryn

“Z chorošych mašyn vychodyly molodi krasyvi chlopci. Spočatku odyn fotohrafuvavsia zi mnoju, potim vony minialysia. Ale čoloviky mene ne byly, a byly v osnovnomu donećki žinky. Byly z jakojuś sadystśkoju žorstokistiu. Odna babusia byla mene palyceju, na jaku vona spyralasia pry choďbi – po spyni, po plečach i po holovi”.

Irynu zvynuvatyly v tomu, ščo vona bula navidnyceju dlia ukrajinśkoji armiji.

“Navkolo mene postijno buly ozbrojeni liudy, vony smijalysia i obhovoriuvaly, ščo b šče take zi mnoju zrobyty “

Iryna Dovhań

Dokaziv ne bulo, ale jich nichto i ne pytav. Iryna rozumije, ščo pislia čyslennych bombarduvań žytlovych kvartaliv Donećka i Jasynuvatoji naviť jmovirný navidnyk abo korektuvaĺnyk staje osoblyvo nenavysnym dlia miscevoho naselennia.

“JA molylasia pro odne: ščob mene vbyly. Fotohrafija ne vidobražaje vsioho, ščo tam vidbuvalosia. Navkolo mene postijno buly ozbrojeni liudy, vony smijalysia i obhovoriuvaly, ščo b šče take zi mnoju zrobyty, rozpovidaly svoji varianty tortur”.

Tak vona stojala, za jiji slovamy, hodyny try, trymajučyś za stovp.

“Pid kineć ja pobačyla dvoch liudej, vony buly jakiś vrivnovaženi, žodnoho vyrazu na oblyčči. Cym vony syĺno vydilialysia”. Ce buly inozemni žurnalisty, vony sfotohrafuvaly Irynu ta vidijšly.

“Chaj vony nesuť svoju viru”

Žurnalisty zv’jazalysia z komandyrom bataĺjonu “Vostok” Oleksandrom Chodakovśkym.

Vin ne znav, ščo Iryna znachodyťsia na joho bazi. Vin buv oburený, rozserdžený na svojich spivrobitnykiv i rozporiadyvsia jiji zviĺnyty. Zapytav, chto jiji byv. “A jak ja možu skazaty, chto mene byv? JA skazala jomu, ščo toj, jaký byv mene nohoju v hrudy, buv na vyhliad najbiĺš z nych intelihentný”, – kaže vona.

Pan Chodakovśký oholosyv žurnalistam i svojim opolčenciam, ščo Iryna ne včynyla žodnoho zločynu, zniav z neji vsi zvynuvačennia, i dav jij v suprovid bijcia zi svoho bataĺjonu.

“Cej bojeć raniše buv ukrajinśkym milicionerom. My rozmovlialy po dorozi, vin rozpovidav meni pro svoju sim’ju. Koly my rozlučalysia, ja obniala joho. Ne znaju, jak ce liudy sprýmuť. Ale cia liudyna ne zrobyv meni ničoho pohanoho”.

Výiždžajučy z Donećka, Iryna rozmirkovuje pro tych, chto tam zalyšyvsia.

“Ščo skazaty žinkam Donećka? Nechaj vony nesuť svoju viru v DNR i v vyzvolyteliv do kincia žyttia. Ce jichnie pravo”.

“A vsim, chto šče ne výichav, i chto ne pidtrymuje DNR, choču skazaty: ne žartujte i ne hrajte z vohnem! JA bula neprava, zalyšyvšyś na okupovanij terytoriji. Ci liudy ne žartujuť. Poščady ne bude. Chto može – jiďte. Nechaj vyžyvuť normaĺni liudy”.