Cioho tyžnia liubyteli Lego možuť vidvidaty vystavku vyrobiv z koliorovych cehlynok Brick 2014, ščo vidbuvajeťsia u Londoni. Vtim, krytyky narikajuť, ščo cej vidomý konstruktor uže ne taký korysný dlia tvorčych zdibnostej, jak bulo raniše: tvorčisť obmežujeťsia instrukcijamy do zbirky i vuźkym pryznačenniam detalej. Čy spravdi ce tak?
Kolyś konstruktor Lego buv prostym, skaržaťsia krytyky. Z kiĺkoch vydiv cehlynok, zazvyčaj kvadratnych čy priamokutnych, možna bulo zibraty vse na sviti. Jedynym obmeženniam buv brak ujavy.
Siohodni ž do naboriv kompaniji vchodyť blyźko 3000 riznych elementiv – napryklad, takych jak kapeliuch maha, plašč vampira, kruasan čy krylo pterodaktylia. Posibnyky, ščo dodajuťsia, krok za krokom napravliajuť korystuvačiv u stvorenni potribnoji ihrašky.
Na dumku vydatnoho chimika, volodaria Nobelivśkoji premiji sera Harri Kroto, korysnišym dlia dytiačoho rozvytku je brytanśký konstruktor Meccano, de ihrašky zbyrajuťsia za dopomohoju hvyntykiv i hajok, adže vin potrebuje zastosuvannia spravžnich pryncypiv inženeriji.
“Ce zovsim rizni reči, – kaže vin. – Dity majuť počynaty z Lego – ce prosta ihraška z detaliamy-cehlynkamy. My ž ne budujemo avtomobili čy inšu techniku z cehly”.
Meccano maje buty nastupnym etapom dytiačoho rozvytku, vvažaje vin.
Miĺjony šanuvaĺnykiv Lego ne pohodylysia b z dumkoju pana Kroto. Naviť tak, okremi elementy cioho konstruktora vyklykajuť neporozuminnia – napryklad, dach dlia modeli traktora, vypuščenoji u 2003 r. Cej oranževý element fihuruje lyše v odnomu nabori ta svidčyť pro te, ščo Lego staje nadto sproščenym, a sam traktor v odnomu blozi nazyvajuť “osoružnym”.
Prybičnyky tradycijnych cinnostej viddajuť perevahu prostym i zvyčnym elementam, takym jak priamokutna cehlynka 2ch4, jaka vchodyť do skladu majže 2000 naboriv, za danymy katalohu Bricklink. Vystavka Brick 2014, ščo prochodyť z četverha po nediliu u vystavkovomu centri ExCel u schidnomu Londoni, pokazuje, jak z najprostišych detalej možna zibraty najdyvovyžniši reči. Sered nych – vokzal Sent-Pankras i veletenśka mozajika, skladena vidviduvačamy.
Predstavnyk kompaniji Lego Ror Rud Trengbek zaperečuje, ščo konstruktory Lego staly menš tvorčymy. “Jak i raniše, dity majuť cehlynky, jaki možna pojednuvaty po-riznomu, – pojasniuje vin. – Udoma cehlynky zazvyčaj potrapliajuť do velykych korobok, ščo stajuť džerelom tvorčosti”.
V ostanni roky nabory vkliučajuť dedali biĺše detalej. Zhidno z katalohom Bricklink, najbiĺše jich u modeli Tadž-Machalu, ščo bula vypuščena u 2008 r. j naličuje 5 922 budiveĺni elementy. Vona vyperedyla poperednioho lidera z joho 5462 detaliamy, – mozajiku “MM u Zorianych vijnach”, ščo výšla obmeženym nakladom u 2005 r. Modeĺ kosmičnoho korablia “Tysiačolitný sokil” (2007) vymahaje sklasty dokupy 5174 elementy.
Nabory, rozrachovani na zbyrannia pevnoji ihrašky z instrukcijeju, jaka dokladno opysuje proces, ne je novynkoju dlia Lego. Kompanija vypuskaje jich šče z 1964 r. poruč z korobkamy bazovych detalej z riznymy sposobamy zastosuvannia.
Na dumku blogera Krisa Svana, same instrukciji staly počatkom zanepadu tvorčosti.
“Lego navčyv mene mystectvu tvorčoho rujnuvannia – neobchidno bulo ščoś zlamaty, ščob zrobyty ščoś krašče, – pyše vin. – Nabory ž, rozrachovani na jedyný vyrib, zaochočujuť zberihaty, a ne rujnuvaty. Na žaĺ, ce robyť jich menš korysnymy dlia dytiačoho rozvytku (i, jak na mene, menš cikavymy)”.
Kompanija Lego dotrymujeťsia svojeji osnovnoji biznes-modeli vže bahato desiatyliť; vona proponuje jak universaĺni komplekty, tak i nabory dlia zbyrannia konkretnych vyrobiv, postupovo dodajučy novi liniji. Tak, vona rozrobyla liniju Duplo dlia najmenšych korystuvačiv i Technic – dlia ditej staršoho viku. Komercijni liniji za motyvamy “Zorianych vijn” i “Harri Pottera” takož maly uspich. Vsi vony, jak i raniše, buly konstruktoramy – potrebuvaly zbirky detalej.
Ale na počatku 2000-ch Lego zrobylo sprobu zavojuvaty novu audytoriju – ditej, jaki biĺše cikavliaťsia komp’juternymy ihramy i superherojamy. Buly rozrobleni liniji z vlasnymy herojamy: serija pro šukača pryhod Džeka Stouna (u prodažu z 2001 r.) i serija “Galidor” pro pryhody Nika Bliutusa, pidlitka, ščo stav mižhalaktyčnym vojinom (u prodažu z 2002 r.).
Ci seriji majže ne potrebuvaly zbyrannia. “Džek Stoun” zbyravsia lyše z semy detalej; z čotyrioch typiv elementiv, ščo vchodyly do modulia “Galidor”, try biĺše nide ne povtoriuvalyś.
“Ci rozrobky spyralysia na jakeś doslidžennia rynku, jake ja tak i ne znajšov i jake nibyto stverdžuvalo, ščo biĺšisť ditej bajduža do konstrujuvannia, – rozpovidaje Devid Robertson, avtor knyžky “Cehlyna za cehlynoju”, v jakij vin pojasniuje uspich kompaniji Lego v ostanni roky. – Ujaviť sobi: Lego raptom stvoryla nabory, de ne treba ničoho zbyraty. U nych bulo z desiatok elementiv”.
“Ce buv finansový proval. Pislia cioho kompanija usvidomyla: chto ne liubyť konstrujuvannia, toj vzahali Lego ne kupuje. I navpaky, jakščo vže liudy kupujuť Lego, vony duže rozčarovujuťsia, koly tam ničoho zbyraty”.
Na stvorennia novoji detali zazvyčaj ide blyźko 50 tysiač dolariv, kaže pan Robertson; ce, v osnovnomu, vartisť lyvarnych form i zapusku vyrobnyctva. Moduli “Galidor” i “Džek Stoun” z jichnimy unikaĺnymy detali obijšlysia kompaniji doroho. Krim toho, vony naviť zzovni ne buly schoži na Lego, osoblyvo “Galidor”.
Stanom na 2003 r. kompanija vidčula značni finansovi zbytky. Todi vona vyrišyla, ščo buď-jaki novovvedennia majuť vidpovidaty duchu Lego: rozvyvaty tvorčisť čerez konstrujuvannia. Vypusk “Galidora” i “Džeka Stouna” prypynyly, ale spivpracia z torhoveĺnymy markamy “Zoriani vijny”, “Harri Potter”, “Marvel komiks” ta in. prodovžylaś. Do cych serij vchodylo bahato universaĺnych budiveĺnych elementiv.
“I chaj liudy ne kažuť, ščo teperišni nabory Lego skladajuťsia heť z specializovanych elementiv, – sperečajeťsia David Gontlet, profesor masovoji komunikaciji, mystectva i dyzajnu z Universytetu Vestminstera. – Vyhotovliaty taki elementy, jakym nemaje inšoho zastosuvannia, – ce komercijne bezumstvo. Lego rozumije, ščo ce nevyhidno. My často čujemo, ščo “Lego vže ne te” – ale ce prosto nostaĺhija, ščo maje malo spiĺnoho z reaĺnistiu. Vona mene dratuje”.
“Ščoś take možna bulo b stverdžuvaty 12 rokiv tomu, koly Lego vtračalo populiarnisť i kompanija malo ne zbankrutila. Ale z toho času vona pereocinyla svoji cinnosti, micno za nych trymajeťsia i biĺše ne robyť durnyć”, – dodaje vin.
Operacijný prybutok kompaniji Lego za perše pivriččia cioho roku sklav 3,63 mlrd danśkych kron (blyźko 0,6 mlrd dolariv SŠA), ne v ostanniu čerhu zavdiaky velyčeznomu uspichu animacijnij stričci “Leho. Fiĺm”. Nyni Lego supernyčaje z kompanijeju Mattel za pravo nazyvatyś najbiĺšym u sviti vyrobnykom ihrašok.
“Siohodni my vyhotovliajemo lyše te, ščo treba zbyraty”, – zajavliaje pan Trengbek. Lego biĺše ne robyť ihrašok dlia “myttievoho zadovolennia”. “My znajemo, čoho chočuť dity v usiomu sviti”, – dodaje vin.
Ne slid očikuvaty povernennia do “bezinstrukcijnych 1950-ch”. Utim, mobiĺný dodatok Lego Fusion, vypuščený cioho roku, proponuje korystuvačam fotohrafuvaty svoji tvorinnia i zavantažuvaty foto v onlajn-kataloh, de ihrašky žytymuť šče dovho pislia toho, jak jich rozberuť.
Biĺše toho, ci cyfrovi kopiji možna pojednuvaty u virtuaĺnomu prostori, budujučy mista, kurorty, trasy dlia perehoniv čy forteci. Na dumku rozrobnykiv, ce dozvoliaje ditiam peremykatysia miž virtuaĺnymy ihramy i reaĺnym, fizyčnym konstruktorom, zapobihajučy “zombuvanniu za ekranom”.
Predstavnyky kompaniji takož stverdžujuť, ščo, na vidminu vid poperednich nevdalych sprob pidkliučytysia do prybutkovoho rynku komp’juternych ihor, cia novynka, navpaky, zaochočuje ditej do ihor z cehlynkamy i vidpovidno do rozvytku ujavy, roliovych navyčok i viĺnoho modeliuvannia.
Vlasne ž komp’juterni ihry i kinofiĺmy Lego lyšaje inšym vyrobnykam.
“Dlia nas važlyvo zoseredyty uvahu na spravžnich plastmasovych detaliach”, – pidsumovuje pan Trengbek.