Doktor filolohičnych nauk Oleksandr Ponomariv vidpovidaje na zapytannia čytačiv VVS Ukrajina.

Oleksandr Ratušniak iz Kirovohrada zapytuje, jak ja stavliusia do toho, ščob perejmenuvaty joho misto na Zlatopiĺ.

Stavliusia pozytyvno. Po-perše, Serhij Myronovyč Kirov, dijač komunistyčnoji partiji, pislia vbyvstva jakoho 1934 roku počalosia masove perejmenuvannia naselenych punktiv na joho česť, do teperišnioho Kirovohrada ne maje žodnoho stosunku. Po-druhe, ne varto povertaty nazvu, pov’jazanu z odnijeju z rosijśkych caryć – Jelysavethrad. Po-tretie, i ce holovne, Zlatopillia bulo nazvoju velykoji častyny teperišnioji Kirovohradśkoji oblasty. Zhodom nazvu Zlatopiĺ distalo selo, jake teper zlylosia z mistom Novomyrhorodom. I po-četverte, mylozvučna nazva Zlatopiĺ duže prykrasyla b misto, roztašovane sered zolotych poliv, majže v heohrafičnomu centri Ukrajiny.

Vitalij Ovčarenko zapytuje, jak vidminiuvaty imennyky na zrazok Osman-paša.

Vidminiujemo obydvi častyny: Osman-paša, Osmana-paši, Osmanovi-paši i t.d.

Jak krašče: perekladaty ukrajinśkoju movoju čy na ukrajinśku movu?

Pravyĺni obydva varijanty, ale peršý, ukrajinśkoju movoju, kraščý. Odnak hovoryty tiĺky ukrajinśkoju movoju.

Čytačka Oksana zapytuje, jak ukrajinśkoju movoju nazyvajemo rosijśku ričku Viatka.

U nazvi ričky i v pochidnomu vid neji prykmetnykovi pyšemo apostrof: V’jatka, v’jatśký.

Džuĺjettu z Zaporižžia cikavyť vidminnisť miž slovamy ričnycia j rokovyny.

Čytačka deś počula, nibyto slovo rokovyny pov’jazane z sumnymy podijamy. Ce synonimy na poznačennia kalendarnoji daty, koly zakinčujeťsia rik vid počatku jakojiś podiji, radisnoji čy sumnoji. Napryklad: “Čýij tiĺky dytyni ne stryhla vona nožyciamy holivku na ričnyciu z dnia narodžennia” (Hryhorij Tiutiunnyk). “Prochaje pryslaty jomu ščoś do zbirnyka, jaký maje výty v stolitni rokovyny našoji novitnioji literatury” (Mychajlo Kociubynśký).

Na zapytannia Natali Pidlužnoji ščodo pryslivnyka poroju možna vidpovisty, ščo vin naležyť do synonimičnoho riadu: ynodi, ynkoly, časom, vriady-hody toščo. Ale vžyvaný vin ridše porivniano z ynšymy slovamy.

Oleksandr Vasyĺjev zapytuje, jak vidtvoryty ukrajinśkoju movoju anhlijśke downloadable content: zavantažuvaĺný čy zavantažný?

Zhidno zi slovnykamy, poky ščo perevahu potribno viddavaty varijantovi zavantažuvaĺný.

Slova pytannia j pysannia, ščo nymy cikavyťsia Vitalij iz Rivnoho, nahološujemo tak: pytannia, pysannia.

Zapytannia vid pracivnykiv VVS Ukrajina.

U rečenniach “Napruha v zoni ATO ne stala menšoju popry uhodu” i “Popry uhodu nam potribno ruchatysia dali” komy stavyty ne potribno. Tut prýmennyk popry dorivniuje slovu vsupereč i potrebuje pislia sebe znachidnoho, a ne rodovoho vidminka. Otže, popry uhodu.

Jak pereklasty rosijśke v ynom kliuče?

Slovo kliuč maje bahato značeń, odne z jakych – zasib dlia rozuminnia, rozhaduvannia, dosiahnennia čohoś. Šče odne značennia – znak počatku kožnoho riadka, muzyčný termin. Kažemo skrypkový kliuč, basový kliuč. Same ce značennia mistyťsia v rosijśkij slovospoluci v ynom kliuče. Ukrajinśkoju movoju: v ynšomu kliuči. Vžyvajeťsia vysliv i perenosno. Napryklad: “Uveś roman Mychajla Steĺmacha napysano v pidnesenomu, romantyčnomu kliuči” (z žurnalu).

Svoji zapytannia nadsylajte na adresu bbc.ukrainian.kyiv@bbc.co.uk, vkazavšy v temi lysta “Zapytannia do profesora Ponomareva”. Jakščo Vy chočete zapytaty pro značennia kotrohoś slova, buď laska, spočatku zahliańte do slovnyka – možlyvo, tam uže je vidpoviď na Vaše zapytannia.

Poperedni zapysy v blozi profesora Ponomareva.

Archiv blohu (2009-2011rr).