“Ledi Makbet Mcenśkoho povitu – ne tiĺky potužna krytyka radianśkoho ladu, ale j sučasnoji Rosiji”, – napysav nový muzyčný dyrektor Anhlijśkoji nacionaĺnoji opery (ENO) Mark Vihhlesvort u statti pro svoju novu postanovku opery Šostakovyča.

Pro cej tvir čulo bahato brytanśkoji intelihenciji, naviť dalekoji vid opery, bo vona pov’jazana z istorijeju i Radianśkoho Sojuzu, i zokrema cenzury v niomu. Cej tvir znenavydiv Stalin, i vin poslužyv znariaddiam rujnaciji kompozytora.

Napysana za motyvamy opovidannia Nikolaja Lieskova, opera výšla na scenu v 1934 roci, projšla z velykym uspichom 200 raziv, ale za dva roky na neji zaneslo “voždia”.

Nevdovzi v hazeti “Pravda” z’javylasia stattia “Sumbur zamisť muzyky”, ščedro peresypana frazamy, jaki, jak dechto vvažav, buly prodyktovani osobysto Stalinym prydvornomu pysaci.

Šostakovyč za odnu nič stav vorohom narodu i ne napysav biĺše žodnoji opery. Raniše bajdužý do vidhukiv na svoji tvory v presi, vin tyžniamy, misiaciamy i rokamy zbyrav vyrizky z hazet, de odyn za inšym kolyšni druzi ohološuvaly joho muzyku vorožoju.

Nevažko zrozumity, čomu Stalin tak rozizlyvsia. Peršý akt prysviačený doli pryhničenoji žinky-družyny kupcia, Kateryny.

Jiji teroryzuje tyran-svekor, jaký zreštoju namahajeťsia prýty do neji v spaĺniu. Tam vin bačyť jiji novoho kochancia, i Kateryna hoduje svekra hrybnym supom, kudy pidmišana otruta dlia paciukiv.

Dyvliačyś ciu scenu, ja namahalasia ujavyty sobi, ščo pry ciomu vidčuvav paranojik Stalin, jakomu zavždy vvyžalysia ubyvci.

Scena spravdi potužna. Tak jakoś sklalosia, ščo nastupnoho dnia pislia opery ja pojichala zbyraty hryby v lis pid Londonom iz podruhoju z Ukrajiny. Pry vyhliadi sumnivnych openiok meni vse zhaduvalasia Kateryna z jiji zlovisnym supčykom.

U mene z hrybamy vse zakinčylosia blahopolučno, čoho ne skažeš pro herojiv opery – svekra, čolovika i novoji kochanky poliubovnyka herojini Serhija. Vsi vony, i zreštoju j sama Kateryna, vidpravylysia na sud Božý.

Jakščo vam podobajeťsia ekspresionistyčna muzyka, tvir spravdi duže vartý uvahy.

Nova postanovka režysera Dmitrija Černiakova tak samo zasluhovuje na pochvalu, choča trochy zmazanym výšov kineć, perenesený zi stepu v tiuremnu kameru (Kateryna prybyvaje supernyciu taburetkoju, ščo trochy biĺš prozajično, niž strybnuty razom z mostu v vodu, jak ce propysano v oryhinaĺnij versiji), ale zahalom ce vražajuča robota – i muzyčno, i teatraĺno.

Kateryna u vykonanni Patriši Rasett vražaje hlybynoju, choča v pryncypi výšla trochy zanadto sympatyčnoju, jak na potrijnu vbyvciu. Serhija spivav Džon Dašak, a nový muzyčný dyrektor teatru vlasnoručno dyryhuvav orkestrom.

Koly Vihhlesvort hovoryv pro stan sprav u sučasnij Rosiji, vin mav na uvazi misce žinky i pobutove nasyĺstvo, vid jakoho hynuť tysiači žinok ščoroku: vin navodyť cyfru v 14 tysiač žinok. V Ukrajini dva roky tomu hovoryly pro ponad tysiaču zahyblych na rik, ščo tak samo je šokujučoju cyfroju.

Vzahali cilý rehion, de prykazka “b’je – značyť, liubyť” isnuje bahaťma movamy, je katastrofičnym u plani nasyĺstva nad žinkoju.

U cij postanovci Kateryna vyhliadaje žertvoju, jaku do vbyvstva dovely obstavyny i tyranija. Možna sperečatysia z takym traktuvanniam siužetu, ale tak joho bačyv i Šostakovyč.