Image copyright
Ukrinform
Ministr enerhetyky Ukrajiny kaže, ščo perehovory iz krymśkymy tataramy pro vidnovlennia elektropostačannia do Krymu tryvajuť
Krymśkotatarśki lidery zajavliajuť, ščo dozvoliať vidremontuvaty zrujnovani liniji elektroperedač, jakymy postačajeťsia svitlo do Krymu, lyše u vypadku, jakščo Rosija vykonaje choča b odnu iz vymoh, ščo jich vysunuly krymśki tatary do rosijśkoji vlady kiĺka misiaciv tomu.
Krymśki tatary vvažajuť, ščo pislia aneksiji Krymu u berezni 2014 roku kryminaĺni peresliduvannia, znyknennia liudej, arešty, obšuky i zaliakuvannia staly postijnymy na pivostrovi. Za danymy pravozachysnykiv, pislia aneksiji terytoriju Krymu vymušeno zalyšyly tysiači krymśkych tatar, i cej proces tryvaje. Lider krymśkotatarśkoho narodu Mustafa Džemiliev u serpni zajavyv pro ščonajmenše 10 tysiač krymśkych tatar, jaki výichaly z pivostrova.
Pravozachysnyky, vtim, kažuť, ščo tysk v Krymu je zahaĺnym i ne maje etničnoho čy relihijnoho spriamuvannia. Prosto krymśki tatary je orhanizovanoju hrupoju, jaka holosno zajavliaje pro svoji prava.
Natomisť v rosijśkomu uriadi rozpovidajuť pro vtilennia prohramy intehraciji krymśkych tatar, uchvaleni zakony i ukazy, spriamovani na pidtrymku korinnoho narodu Krymu. Samoprohološena krymśka vlada takož zajavliaje, ščo krymśkych tatar na pivostrovi ne utyskajuť.
To čy možna hovoryty pro masštabni peresliduvannia krymśkych tatar u Krymu?
Areštovani ta znykli
zaboronyla v’jizd do Krymu Refatu Čubarovu.
Vin buv zaareštovaný 29 sičnia 2015 roku za zvynuvačenniamy v orhanizaciji masovych zavorušeń u Simferopoli, ščo vidbulysia 26 liutoho 2014-ho, pid čas provedennia odnočasno dvoch mitynhiv – prychyĺnykiv terytoriaĺnoji cilisnosti Ukrajiny ta prorosijśkych demonstrantiv. Todi zahynuly dvoje.
Za cijeju ž spravoju buly zaareštovani i dosi perebuvajuť pid vartoju Mustafa Dehermendžy ta Ali Asanov. Jim, jak i Achtemu Čyhojzu, inkryminujuť “nasyĺstvo stosovno prychyĺnykiv partiji “Russkoe edynstvo”.
Jak povidomyv VVS Ukrajina Abmedžyd Sulejmanov, dniamy jomu stalo vidomo, ščo za spravoju “26 liutoho” u SIZO Simferopolia perebuvajuť šče dvoje krymśkych tatar.
Image copyright
Ukrinform
Achtem Čyhojz keruvav medžlisom u Krymu pislia toho, jak RF zaboronyla v’jizd na pivostriv Mustafi Džemilievu ta Refatu Čubarovu
Za joho slovamy, šče četvero areštovani u Sevastopoli za zvynuvačenniamy v nibyto učasti u “radykaĺnych islamistśkych orhanizacijach”.
U tak zvanij spravi “3 travnia”, za danymy medžlisu, p’jatero krymśkych tatar výšly iz SIZO, ale perebuvajuť pid slidstvom. Jim inkryminujuť sprotyv pracivnykam pravoochoronnych orhaniv pid čas zustriči tatar v Armianśku iz liderom krymśkotatarśkoho narodu Mustafoju Džemilievym mynuloho roku. Zahalom za cijeju spravoju do kryminaĺnoji vidpovidaĺnosti prytiahnuly ponad 100 liudej.
Za danymy lideriv krymśkych tatar, za čas aneksiji Krymu bahato jichnich spivvitčyznykiv znykly. Šče u žovtni mynuloho roku Mustafa Džemiliev, vystupajučy na sesiji Parlamentśkoji asambleji Rady Jevropy, zajavyv pro znyknennia 18 liudej i pro znajdennia mertvymy iz oznakamy nasyĺnyćkoji smerti šče blyźko 10-ty.
Za danymy peršoho zastupnyka holovy medžlisu krymśkotatarśkoho narodu Narimana Dželiala, liudy znykaly i u 2015-mu roci. P’jatero z nych znajdeni vbytymy.
Prote u prokuraturi Krymu ne vyokremliujuť ci vypadky. Jak povidomliaje sajt prokuratury, na odnij iz narad z pytań etnonacionaĺnych stosunkiv u Krymu v lypni cioho roku prokuror Natalija Poklonśka povidomyla, ščo iz zahaĺnoji kiĺkosti liudej, ščo znykly bez visty u Krymu, krymśki tatary stanovliať 6%.
Prymus do “dobroviĺnoji deportaciji”?
30 lystopada vidbulysia obšuky u kerivnykiv rehionaĺnych medžlisiv. Pro ce napysaly u Facebook Eskender Barijev ta peršý zastupnyk holovy medžlisu Nariman Dželial.
Spivrobitnyky FSB obšukuvaly pomeškannia kerivnykiv medžlisiv Radianśkoho ta Kirovśkoho rajoniv ARK, a takož člena komitetu iz zachystu prav krymśkotatarśkoho narodu u Feodosiji.
Jak pyše Nariman Dželial, obšuky možuť buty pov’jazani z pidryvom elektroopor u Chersonśkij oblasti.
2 lystopada v Krymu vidbulysia obšuky u budynkach kolyšnich spivrobitnykiv krymśkotatarśkoho telekanalu ATR – Lili Budžurovoji, Eĺzary Isliamovoji i v budynku baťkiv vlasnyka telekanalu Lenura Isliamova, a takož u joho budynku v Moskvi.
Zhidno z informacijeju upravlinnia rosijśkoho FSB v Krymu, obšuky vidbuvajuťsia v ramkach porušenoji stosovno vlasnyka ATR kryminaĺnoji spravy.
“Dumaju, ce vse – sproby vkotre zaliakaty krymśkych tatar, – vvažaje Abmedžyd Sulejmanov. – Rosija rozumije, ščo jij ščoś treba robyty, bo sered krymśkoho naselennia zrije nevdovolennia miscevoju vladoju. Jim treba čymoś vidvolikty liudej vid problem i včerhove zvalyty vse na krymśkych tatar”.
Zahalom, za danymy medžlisu, čerez sudovi i pravoochoronni orhany Krymu za čas aneksiji projšly kiĺka soteń krymśkych tatar.
“Okupacijna vlada v Krymu zmušuje krymśkych tatar zalyšaty pivostriv, zastosovujučy rizni sposoby. V peršu čerhu, ce vnesennia v krymśke suspiĺstvo zahrozlyvych vyklykiv, jaki sprýmajuťsia liuďmy jak osobysta nebezpeka”, – ideťsia u dopovidi Nacionaĺnoho instytutu stratehičnych doslidžeń pry prezydenti Ukrajiny.
Za čas pislia aneksiji Krymu “robliaťsia sproby vidibraty u virujučych mečeti abo peredaty jich u pidporiadkuvannia spiĺnoty, jaka je biĺš lojaĺnoju do novoji vlady”, areštovani bankivśki rachunky Fondu “Krym”, jaký pidtrymuvav dijaĺnisť medžlisu, vidbulosia prymusove vyselennia joho iz vlasnoho prymiščennia. Medžlis u Krymu faktyčno prypynyv isnuvannia, nahološuje Nacionaĺný instytut.
Lider Krymu Serhij Aksionov zajavyv, ščo dlia nioho ne isnuje takoji struktury, jak medžlis, dopoky vin ne zarejestrujeťsia vidpovidno do rosijśkoho zakonodavstva.
“Odnym iz sposobiv pozbavytysia vid nelojaĺno nalaštovanych krymśkych tatar je pryzov na službu v zbrojnych sylach Rosiji. U razi vidmovy vid služby v rosijśkij armiji na nych čekaje kryminaĺne peresliduvannia. Tomu krymśki tatary zmušeni buduť dobroviĺno výizdyty z pivostrova, tobto mova vže jde pro te, ščo “vlada” Krymu zmušuje do “dobroviĺnoji” deportaciji krymśkych tatar”, – ideťsia u dopovidi Nacionaĺnoho instytutu.
U ciomu ž riadu – zaborona na v’jizd do Krymu Refatu Čubarovu, Mustafi Džemilievu ta inšym lideram krymśkych tatar.
Image copyright
Ukrinform
Svoji vymohy do rosijśkoji vlady krymśki tatary vysunuly naperedodni produktovoji blokady Krymu
Vymohy do Rosiji
Šče u veresni, počynajučy blokuvannia avtošliachiv do pivostrova, krymśki tatary oholosyly svoji vymohy do rosijśkoji vlady.
Sered nych – zviĺnennia ukrajinśkych politv’jazniv Nadiji Savčenko, Oleha Sencova, Oleksandra Koĺčenka, Oleksandra Kostenka, Achtema Čýhoza, Mustafy Dehermendžy, Ali Asanova.
Takož krymśki tatary vymahajuť skasuvaty pereškody dlia roboty krymśkotatarśkych ta ukrajinśkych ZMI u Krymu, zabezpečyty dostup do Krymu inozemnych žurnalistiv i mižnarodnych sposterihačiv za dotrymanniam prav liudyny. Sered vymoh takož – prypynennia peresliduvań krymśkych tatar ta inšych hromadian Ukrajiny ta skasuvannia zaborony na v’jizd do Krymu lideriv krymśkotatarśkoho narodu.
Žodna iz vymoh, kažuť lidery krymśkych tatar, ne vykonana.
Jak skazav žurnalistam kerivnyk medžlisu Refat Čubarov pislia toho, jak prypynylosia postačannia elektryky do Krymu, ideťsia “choča b pro minimaĺne dotrymannia prav liudyny u vidpovidnosti do mižnarodnoho zakonodavstva”.
Povni prava
Oficijni orhany Rosiji vyslovliujuť podyv zakydamy na adresu rosijśkoji vlady i napoliahajuť na tomu, ščo prava krymśkych tatar ne utyskajuťsia vladoju.
Ministr zakordonnych sprav Rosiji Serhij Lavrov zajavliav, ščo usi problemy krymśkych tatar vyrišeni pislia uchvalennia nyzky zakoniv ta ukaziv prezydenta Volodymyra Putina.
“Krymśki tatary predstavleni v usich orhanach vlady Respubliky Krym, majuť povne pravo hovoryty, žyty ta navčaty ditej na ridnij movi, korystuvatysia vsima posluhamy na svojij movi”, – zajavliav vin.
Šče odrazu ž pislia tak zvanoho referendumu pro prýednannia Krymu do Rosiji, u kvitni 2014 roku prezydent Putin pidpysav ukaz pro reabilitaciju krymśkych tatar, jaký, na dumku rosijśkoho lidera, sprýatyme ponovlenniu prav korinnoho narodu, u tomu čysli i pytanniach nadannia zemli. Vin nazvav neprypustymym sproby “vpychnuty” krymśkotatarśke pytannia u superečky miž Ukrajinoju i Rosijeju.
Neščodavno Volodymyr Putin zajavyv, ščo u ramkach realizaciji cijeji prohramy vin hotový pidpysaty ukaz pro sproščene otrymannia rosijśkoho hromadianstva krymśkymy tataramy.
Pro uspišnu intehraciju krymśkych tatar do vsich hilok vlady ta mižnacionaĺnu zlahodu v Krymu hovoryť i samoprohološený hlava Krymu Serhij Aksionov. U kvitni vin
nazvav odnym zi svojich priorytetiv rozvytok krymśkotatarśkoji kuĺtury ta movy, naholosyvšy, ščo nova vlada Krymu robyť dlia nych biĺše, niž robyla ukrajinśka.
Image copyright
epa
Ne nacionaĺna oznaka
Vodnočas eksperty i pravozachysnyky nahološujuť, ščo peresliduvań u Krymu zaznajuť ne lyše krymśki tatary, a usi, chto vyslovliuje nezhodu iz referendumom pro prýednannia Krymu do Rosiji u berezni mynuloho roku. Pidtverdženniam ciomu, kažuť vony, je spravy krymčan Oleha Sencova, Oleksandra Koĺčenka, Hennadija Afanaśjeva, Oleksandra Klymenka.
“Mušu osoblyvo naholosyty, ščo peresliduvannia ne vidbuvajuťsia za etničnoju čy relihijnoju oznakoju. Ne tomu, ščo vony tatary, musuĺmany. Ideťsia pro te, ščo u Krymu rozhornulasia kampanija, i duže orhanizovana, zaliakuvannia usich nezhodnych. I vona spriamovana na usich, chto ne pohodžujeťsia iz oficijnoju versijeju Rosiji pro podiji, ščo vidbulysia u berezni 2014-ho roku. I tak výšlo, ščo polityčni oponenty rosijśkoji vlady – ce nečyslenni proukrajinśki aktyvisty i krymśkotatarśka hromada”, – skazav VVS Ukrajina doslidnyk po Ukrajini, Moldovi ta Bilorusi pravozachysnoji orhanizaciji Amnesty International Krasymir Jankov.
Podibnoho vysnovku dochodyť u svojemu ščoričnomu zviti, opublikovanomu na počatku roku, pravozachysna orhanizacija Human Rights Watch, de skazano, ščo nastup na prava liudyny v Rosiji tryvaje, a meškanci Krymu, jakych pidozriujuť v proukrajinśkych pohliadach, stykajuťsia z peresliduvanniamy tak zvanych “zahoniv samooborony”.
“Te, ščo vidbuvajeťsia, – obšuky, arešty, use ce tomu, ščo krymśki tatary lyšylysia najbiĺšoju i najkompaktnišoju hrupoju, jaka vidkryto hovoryť, ščo ne zhodna iz tym, ščo vidbulosia u Krymu”, – perekonaný pravozachysnyk z Amnesty International Krasymir Jankov.