Korespondent VVS Ukrajina pobuvav u Kryvomu Rozi, de u nediliu protest proty vyborčych faĺsyfikacij zakinčyvsia proryvom aktyvistiv do budivli meriji — čopravda, bez samoho kandydata v mery.
“Viźmy hazetku, brat”, – zvertajeťsia do mene stryžený korotko chlopeć u synio-žovtij kurtci.
Vin stojiť bilia pam’jatnyka Kozakovi Rohu — lehendarnomu zasnovnyku Kryvoho Rohu — i vidverto nudyťsia.
Poruč z nym — nevelyka scena. Za pivhodyny tut maje počatysia narodne viče: hazety, jaki vin rozdaje, prysviačeni same cij podiji.
Odnak zaraz ploča bilia pam’jatnyka majže porožnia: poruč z “synio-žovtym chlopčynoju” z nohy na nohu peremynajuťsia če dvi žinočky. Vony tež majuť rozdavaty hazety, odnak poky čo braty jich nikomu.
Chiba čo policejśkym v kurtkach z napysamy “Milicija”, jaki otočujuť porožniu ploču po perymetru. Jich kiĺka soteń, i vony tež nudiaťsia: chtoś kuryť, chtoś hovoryť po telefonu, chtoś obhovoriuje z kolehamy ničný bij Volodymyra Klyčka. Schodiaťsia na dumci, čo ničoho chorošoho joho porazka Ukrajini ne vičuje.
“U mene vže je”, – vidkazuju chlopcevi.
“Krasavčyk!”, – šyroko posmichajeťsia vin u vidpoviď.
“A čoho liudej tak malo?” – zav’jazuju z nym rozmovu.
“Ce poky čo. Mynuloji nedili za pivhodyny do počatku viča sotni try liudej bulo, a potim jakoś rizko nabylosia stiĺky, čo tisno stalo. Cioho razu bude tak samo”, – obiciaje chlopeć.
Nespodivaný rezuĺtat
Mynuloji nedili kryvorižci zdyvuvaly vsiu Ukrajinu i, ne v ostanniu čerhu, samych sebe, výšovšy na bahatoliudný mitynh proty vyborčych faĺsyfikacij.
Siužet kryvoriźkoho protestu hranyčno prostý. Do druhoho turu merśkych vyboriv výšly favoryt perehoniv, miscevý polityčný važkovahovyk, čynný mer Jurij Vilkul i biznesmen, a za sumisnyctvom včený-bioloh Jurij Myloboh.
I choča rachunok peršoho turu (44:10 na korysť Vilkula) nibyto ne davav osoblyvych šansiv Mylobohovi, u deń vyboriv stalosia nejmovirne, i finišuvaly kandydaty z majže odnakovymy rezuĺtatamy. Pidsumkový protokol vyborčoji komisiji zafiksuvav peremohu Vilkula z vidryvom u 752 holosy — zovsim nebahato jak na misto z majže 700-tysiačnym naselenniam.
Jurij Vilkul operatyvno sklav prysiahu, a 22 lystopada prychyĺnyky Myloboha provely u Kryvomu Rozi velyký mitynh – pidtrymaty kolehu po partiji pryletiv naviť lider “Samopomoči”, mer Ĺvova Andrij Sadový. Bilia stin meriji rozbyly nametove mistečko — točniše, dva velyki namety, obvišani transparantamy na kštalt “U Kryvomu Rozi vid Vilkuliv smerdyť” abo “Kryvbas ne stane na kolina”.
Za tyždeń, čo mynuv z toji pory, parlamentari vid “Samopomoči” vstyhly zustritysia z prezydentom ta poklasty na nioho polityčnu vidpovidaĺnisť za rozvytok sytuaciji v misti, a takož prohraty apeliacijný sud — ostanniu instanciju dlia vyborčych sprav. Ne dopomih naviť prýizd na sudove zasidannia do Dnipropetrovśka vice-spikerky Oksany Syrojid.
Naperedodni novoho viča Semen Semenčenko, jaký proviv ostanni kiĺka dniv u Kryvomu Rozi i jakoho u partiji pozaoči nazyvajuť nehlasnym kuratorom tutešnioho protestu, zajavyv VVS Ukrajina, čo u razi, jakčo oskaržyty rezuĺtaty v sudi ne výde, “viče može uchvalyty rišennia pro perechid mista do bezposerednioho narodovladdia”.
Očikuvannia vid nediĺnoho mitynhu buly vysokymy. Utim, popervach viče jich ne vypravdovuvalo.
“Sponsor pohody”
Nasampered, orhanizatoriv pidvela pohoda. Protyvný dribný doč vidliakav častynu potencijnych učasnykiv viča i biĺš-menš zapovnylasia ploča lyše pryblyzno za hodynu pislia počatku zachodu.
“Sponsor pohody — pan Vilkul”, – pid smich natovpu skazala na počatku mitynhu joho veduča.
Okrim toho, spikeram viča, vidverto kažučy, ne bulo čym pochvalytysia. Myloboh, jaký vidkryvav mitynh, výavyvsia ne duže syĺnym oratorom, i joho abstraktna obicianka “ne zdavatysia i jty do kincia”, pročytana z zazdalehiď zahotovanoho konspektu promovy, ne dodala joho prychyĺnykam badiorosti.
Kandydat v mery skazav, čo pislia prohrašu v sudach vin spodivajeťsia na stvorenu mynuloho tyžnia parlamentśku slidču komisiju. U p’jatnyciu vona provela svoje ustanovče zasidannia, a v ponedilok očikujeťsia prýizd jiji členiv, vlasne, do Kryvoho Rohu.
Liudy na ploči zustrily zvistku pro ce opleskamy, odnak vony navriad čy znaly, čo skasuvannia rezuĺtativ vyboriv ne naležyť do kompetenciji TSK. Naviť deputaty vid “Samopomoči” u rozmovach z VVS Ukrajina pohodžuvalysia, čo rezuĺtaty roboty komisiji zdatni prynesty Mylobohovi chiba čo moraĺnu satysfakciju.
Častyna vystupajučych abstrahuvalysia vid polityčnoji tematyky. Odyn zi spikeriv bidkavsia, čo na mitynhy predstavnykiv hirnyčych profspilok prychodyť menše liudej, niž zibralosia na ploči zaraz. Inša oratorka dovho i dosyť zaplutano rozpovidala, čo biĺšisť problem kryvorižciv možna vyrišyty, formaĺno zarejestruvavšy miscevu terytoriaĺnu hromadu.
A odna z miscevych aktyvistok u kinci svojeji promovy zvelila pomičnykam pidpalyty pid scenoju opudalo, jake malo symvolizuvaty čy to korupciju jak taku, čy to Vilkula osobysto. Čerez ce scenu zatiahlo dymom i nastupnomu spikeru dovelosia začekaty, poky vin rozsijeťsia.
“čoś počynajeťsia”
Ostannim vystupav Jehor Soboliev: če na počatku mitynhu Semen Semenčenko zajavyv, čo same joho koleha po frakciji oholosyť čitký plan, jaký zaproponujuť hosti zi stolyci kryvorižciam.
Soboliev zaproponuvav kryvorižciam proholosuvaty za kiĺka “rišeń”, jaki maly vstanovyty u jichniomu misti “spravžnie narodovladdia”.
Po-perše, vyznaty, čo Jurij Vilkul i novoobrana miśkrada “ne majuť prava predstavliaty hromadu Kryvoho Rohu”.
Po-druhe, raz u misti “nemaje lehitymnoji vlady”, funkciji predstavnyctva liudej maje vykonuvaty “Rada predstavnykiv hromady”, miscem zasidań jakoji Soboliev oholosyv peršý poverch meriji.
Po-tretie, deputat zaproponuvav stvoryty “Antykorupcijnu komisiju”, do jakoji buď-chto ochočý mih by prynosyty informaciju pro zlovžyvannia miśkoji vlady.
Po-četverte, Soboliev oholosyv pro stvorennia “Hromadśkoji varty” – struktury, jaka, za joho slovamy, povynna dopomahaty policejśkym orhanizovuvaty poriadok u meriji.
Zajve hovoryty, čo za kožne z cych “rišeń” kryvoriźký “Majdan” proholosuvav odnoholosno.
Pislia vystupu Sobolieva zi sceny zalunav himn, i liudy naviť počaly rozchodytysia u dečo rozčarovanomu nastroji.
Až tut z dynamikiv prolunav holos vedučoji mitynhu: “Narodni deputaty jduť do budivli vykonkomu, čob orhanizuvaty tam narodnu prýmaĺniu. Vy možete pidtrymaty jich”.
“O, čoś počynajeťsia”, – radisno skazav didok z ukrajinśkym praporom v rukach svojemu rovesnykovi. Oboje učasnykiv mitynhu, jaki buly viddalialysia vid vchodu v meriju, rozvernulysia i razom z sotniamy inšych kryvorožan popriamuvaly tudy.
“Prychoďte zavtra”
Na velykych sklianych dveriach do vykonkomu miśkrady napys “Začyneno” dubliuvavsia čotyry razy. Tut že vysila rozdrukovana cytata z Kryminaĺnoho kodeksu – nahaduvannia pro te, čo zachoplennia administratyvnych budiveĺ je nezakonnym.
Prote naviť z vulyci možna bulo rozhledity, čo na schodach v choli meriji stojať desiatky, jakčo ne sotni pravoochoronciv — vizytu mitynhuvaĺnykiv tut, sudiačy z usioho, čekaly.
Peršym do vchodu pidijšov Semen Semenčenko.
“Zhidno z zakonom pro status deputata, my majemo pravo bezpereškodnoho dostupu do cioho prymičennia”, – holosno skazav vin policejśkomu, jaký zustriv joho u dveriach.
“A ci vsi liudy?”- pryrečeno spytav u nioho pravoochoroneć.
“A ce naši vyborci. My majemo pravo jich zaprosyty”, – pojasnyv deputat.
“Ot zavtra bude ponedilok, robočý deń, todi j prychoďte”, – sprobuvav unyknuty nebažanoho rozvytku podij milicioner.
Odnak zzadu vže napyrav natovp, i joho perši riady prosto provalylysia do cholu meriji čerez vidčyneni dveri.
Okremi pravoochoronci namahalysia zatrymaty chvyliu liudej, jaki sunuly do meriji. Oś z kymoś z takych policejśkych zčepyvsia Volodymyr Parasiuk.
“Idy zvidsy dodomu! Ne stij tut! Ty mene nervuješ!” – kryčav na cioho pravoochoroncia deputat.
“Ty čo, durak, čy čo?” – vyhuknuv Parasiuk, koly racionaĺni arhumenty u joho dialozi z vizavi, schože, zakinčylyś.
Zreštoju, v jakýś moment suprotyvnyk Parasiuka ne vtrymavsia na nohach i hepnuvsia na pidlohu. Vin rvučko pidniavsia na nohy, zdavalosia, hotový kynutysia na deputata, prote chtoś z miscevych aktyvistiv poklav jomu ruku na pleče i tycheńko skazav: “JA rozumiju, robota taka, ale zrozumij: tut že natovp narodu. Žyttia dorožče”.
Tym časom u choli sotni pravoochoronciv stojaly stinoju, ne dopuskajučy aktyvistiv na verchni poverchy budivli. Do sutyčok narazi ne dochodylo.
“Chlopci, ne vykonujte nakaziv! Zaraz čas, koly buď-jaký lejtenant može staty polkovnykom”, – bahatoznačno hovoryv policejśkym syvý did. Ti dyvylysia na nioho bez osoblyvych emocij: jaki same nakazy mav na uvazi čolovik, vony, schože, ne rozumily.
Deputaty, jaki verchovodyly procesom, zdavalosia, buly vsiudy. Volodymyr Parasiuk malo ne čerez holovy pravoochoronciv poliz dyvytysia, čo za spynamy “zvyčajnych”policejśkych robliať liudy v šolomach i maskach. Jehor Soboliev zvidkyś zdobuv stoly, stiĺci i zošyty z ručkamy, potribni dlia počatku roboty “Hromadśkoji varty”, “Antykorupcijnoji komisiji” ta “Rady predstavnykiv hromady”.
“Semen, a poklyč toho polkovnyka, jaký u dveriach namahavsia liudej ne pustyty”, – raptom zvernuvsia vin do Semenčenka, jaký prochodyv povz nioho.
“A joho vže nema, – zasmijavsia toj. – Vin ne vidchodyv z prochodu, to joho pidnialy na ruky i perenesly ubik. Nijakych poškodžeń”.
U pošukach bomby
Za jakýś čas obstanovka v choli stala spokijnišoju. Stina policejśkych pislia netryvaloho dialohu z deputatamy naviť rozstupylasia, vidkryvšy aktyvistam dorohu do tualetu.
“Policija z narodom”, – vykryknuv chtoś.
Až raptom polkovnyk policiji — toj samý, jakoho nedavno nosyly na rukach, – vybih na seredynu cholu i emocijno počav hovoryty: “Hromadiany! Desiať chvylyn tomu do čerhovoji častyny kryvoriźkoho viddilu policiji podzvonyv nevidomý i poinformuvav…”
“Pro bombu?” – perebyv joho chtoś z aktyvistiv.
“Pro te, čo u kohoś z hromadian, jaki zajšly siudy, je vybuchový prystrij, i prymičennia može buty pidirvane. Spivrobitnyky policiji zobov’jazani vžyty vsich zachodiv bezpeky, tomu zaklykajemo vas zalyšyty prymičennia”, – dali slova polkovnyka rozčuty ne vdalosia, bo joho prosto zasvystaly.
“My ne bojimosia! Zavoďte sobaku, chaj šukaje, a my tut postojimo!” – zakryčaly aktyvisty.
“Nu čo, chlopci, pidirvemosia razom?” – tycho zvernuvsia Semen Semenčenko do molodoho milicionera, jaký stojav poruč z nym. Toj ne vidpoviv.
Zreštoju, pislia hučnoji superečky vyrišyly: vsi aktyvisty výduť na vulyciu, a nazad do cholu meriji vony zmožuť zajty lyše pislia toho, jak jichni reči ohlianuť bijci bataĺjonu “Donbas”, jaki ochoronialy viče.
čo dali?
Poky “donbasivci” obšukuvaly sumky v ochočych projty do meriji, a policejśki v stroju pozichaly, ja namahavsia znajty u choli vykonkomu liudynu, z jakoji vsia kryvoriźka istorija, po suti, počalasia.
JA šukav i nijak ne mih znajty Jurija Myloboha, jaký če kiĺka hodyn tomu obiciav “buty z hromadoju do kincia”.
“Tut oś u čomu rič. Vin balotuvavsia u mery mista, a ne v lidery revoliuciji. Možlyvo, vin do cioho ne hotový, i nam dovedeťsia jomu trochy dopomohty”, – vidpoviv na moje pytannia Jehor Soboliev.
U buď-jakomu razi, pro včorašnioho kandydata v mery u choli meriji vže, zdavalosia, nichto j ne zhaduvav.
Učasnyky protestu vyšykuvalysia u čerhu, aby zrobyty foto z Parasiukom, za stolom rejestraciji aktyvisty zapysuvalysia do “Hromadśkoji varty”, v kutku cholu jakaś titońka rozdavala susidam pyrižky — zdajeťsia, z kapustoju.
Skladalosia vražennia, čo kryvoriźki aktyvisty otrymaly svoju dozu adrenalinu vid maleńkoji peremohy, jakoju mih vyhliadaty “napivšturm” cholu. A pro jichnioho kandydata i joho minimaĺný prohraš, pro neobchidnisť, sudiačy z usioho, dali žyty z merom Vilkulom jim u cej večir dumaty ne chotilosia.
Utrymuvalysia vid vidpovidi na pytannia, čo bude z kryvoriźkym protestom dali, i deputaty, jaki, po suti, pryvely aktyvistiv do cholu meriji.
Jehor Soboliev kaže, čo viča, podibni do nediĺnoho, potribno provodyty čotyžnia.
Semen Semenčenko vvažaje, čo doliu majbutnioho protestu majuť vyrišuvaty sami liudy: deputaty, movliav, nymy komanduvaty ne možuť. Ale vražennia pro te, čo čitký plan podaĺšych dij je u samych parlamentariv, u mene ne sklalosia.
Spočatku z meriji pišly deputaty, potim zvidty potycheńku rozijšlasia biĺša častyna aktyvistiv, dali u choli budivli ne stalo i policejśkych.
A vže po desiatij večora na peršomu poversi meriji zalyšylosia blyźko desiatka stomlenych aktyvistiv. Bilia dverej čoś myrno obhovoriuvaly troje pravoochoronciv i odyn protestuvaĺnyk u kamufliaži.
Pro sutyčky i šturmy bilia miśkvykonkomu ničoho ne nahaduvalo.