Biĺše tretyny krasnoarmijciv popry doč prýšly na davno očikuvani tut miscevi vybory. Pislia toho, jak volevýavlennia ne vidbulosia 25 žovtnia, u Kýevi vyrišyly pryznačyty povtorne holosuvannia čerez misiać. Za danymy hromadianśkoji mereži OPORA, javka u pryfrontovomu rajonnomu centri sklala 36,4%.
Bilia diĺnyć ochočych proholosuvaty zustričajuť ozbrojeni pravoochoronci: siohodni u misti posylený režym bezpeky. Choča za pravoporiadkom slidkuvaly 300 pracivnykiv policiji, roboty dlia nych protiahom dnia ne znajšlosia – deń holosuvannia mynuv bez provokacij.
“Chočeťsia, čoby holos ne buv marný”
Osnovný elektorat na cych vyborach – perevažno starši liudy. Dlia nych, žartuje odna zi sposterihačiv na diĺnyci u spaĺnomu rajoni, vybory – čudova nahoda pererachuvaty žyvych susidiv.
O 10-j ranku, koly doč iče ne rozhuliavsia, na diĺnyciach mikrorajonu Pivdenný uže čymali čerhy. Liudy bilia vchodu skladajuť parasoĺky, vitajuť odne odnoho “zi sviatom vyboriv”, provodiať “ekzyt-pol” po-susidśky.
Holova odnijeji z miscevych diĺnyčnych komisij Oĺha Lojko ziznajeťsia, čo pidhotuvaty vybory iče raz bulo dovoli skladno, i bodaj na seredniu javku nichto ne spodivavsia.
– My dijsno zdyvovani cymy čerhamy. Ale molodi majže nemaje . Na tych vyborach ja tež mala očolyty komisiju. Ale deś o šostij ranku stalo zrozumilo, čo “kina ne bude”.
Prote todi, za slovamy žinky, krasnoarmijci ne projavyly žodnoho interesu, nichto iz vyborciv ne prýšov na diĺnyciu pytaty, čomu vyboriv nemaje.
Vyborci na diĺnyciach uvažno vyvčajuť biuleteni, oskiĺky informaciji pro kandydativ na stinach čy stendach nemaje. Diduś u siromu kašketi vkydaje biuleteń do urny i, sklavšy try paĺci razom, chrestyť jiji u povitri.
– A čo ja maju postavyty: haločku čy chrestyk? – pytajeťsia odna žinka v inšoji kriź syniu “stinku” kabinky dlia holosuvannia.
– Vse odno, aby v kvadratyku.
– Strašno trochy, bojusia zipsuvaty. Chočeťsia, čoby holos ne buv marný.
Vasyĺ Mychajlovyč prýšov holosuvaty iz družynoju. Vony spodivajuťsia, čo nova miśka vlada zmože jim pidvyčyty pensiji ta orhanizuvaty dozvillia.
– JA u 52-mu roci, koly pišov na vybory iz didusem, buv peršym vyborcem na diĺnyci. Mene naviť sfotohrafuvaly dlia oblasnoji hazety. Tak todi ž i piseń spivaly bilia diĺnyci, i tanciuvaly. Žyttia vidčuvalosia! Zaraz by takoho sviata, dozvillia cikavoho, a to sydymo veś čas bilia cioho zombojačyka.
“Vse ne tak prozoro”
Na centraĺnij ploči mista vybory, dijsno, sviatkovi: vid 8-ji ranku zvučyť ukrajinśka muzyka. Podekudy miž Alloju Kudlaj ta Mychajlom Poplavśkym proskočyť trek Druhoji Riky. U miscevomu Palaci kuĺtury, iz jakoho j vystavyly dvi kolonky z dyskotekoju, roztašuvalasia odna iz vyborčych diĺnyć.
Tudy pospišaje zrobyty svij vybir krasnoarmijka Olena. Vdoma na neji čekaje onučok. Ne prýty siohodni na diĺnyciu, hovoryť žinka, prosto ne mohla. Misiać tomu vona takož zbyralasia holosuvaty, ale včasno diznalasia, čo takoji možlyvosti u neji, jak i u vsich krasnoarmijciv, ne bude. Choča ziznajeťsia, čo pro spravžniu pryčynu perenesennia vyboriv ne znaje.
Navproty diĺnyci, čerez ploču Šybankova, – terytoriaĺna vyborča komisija. Pid bokom u komisiji – aktyvisty ruchu “Syĺni hromady Doneččyny”. Moloď slidkuje, čoby vybory prochodyly za zakonom. Aktyvisty beruťsia pojasnyty spravžni pryčyny perenesennia vyboriv.
Natalija Ryžkova, koordynator ruchu, rozpovidaje, čo vse ne tak prozoro, jak može vydatysia. Misiać tomu Krasnoarmijśk zalyšyvsia bez biuleteniv dlia holosuvannia faktyčno za rišenniam sudu. Todi jich drukuvaly dviči – u Mariupoli, u drukarni “Pryazovský rabočý”, ta u miscevoho pryvatnoho pidprýemcia. I dviči sud vyznav ci biuleteni nedijsnymy. Zokrema, zrobyv vysnovok, čo zamovlennia druku vid samoji TVK takož nezakonne, oskiĺky proty neji tryvala če odna sudova tiahanyna.
U takij sytuaciji komisija tymčasovo poza zakonom. Do sudu na neji podaly try kolyšni vysuvanci do miśkoji rady vid “Opozycijnoho bloku”. Jich vykliučyly iz spyskiv pislia rozkolu v rajonnomu oseredku. Vid svarky miž členamy Opobloku “postraždav” i kandydat na miśkoho holovu Ruslan Trebuškin. Joho kandydaturu proihnoruvaly na z’jizdi partiji, i vin pišov na vybory samovysuvancem.
Nyni Natalia hovoryť, čo iz dvadciaty zarejestrovanych kandydativ vsioho p’jať-šisť – “reaĺni”. Inši ž – dlia vidtiahuvannia holosiv.
– Koly ja obdzvoniuvala dejakych kandydativ, čob zaprosyty na debaty abo poprosyty jichni peredvyborči prohramy, vony hovoryly, čo ničoho ne znajuť, i ja naspravdi – pidislaný ahent, – rozpovidaje divčyna.
“Ne za, a proty”
Samovysuvancia Ruslana Trebuškina ta Serhija Andrijčenka iz Molodižnoji partiji Ukrajiny aktyvisty nazyvajuť osnovnymy konkurentamy na post miśkoho holovy u Krasnoarmijśku. Nyni ci obov’jazky vykonuje Halyna Havryĺčenko, oskiĺky poperednio obraný mer “protrymavsia” na posadi menše roku – potrapyv do v’jaznyci za chabarnyctvo.
Natalija vvažaje, čo u Trebuškina biĺše šansiv na peremohu. Doteper vin buv miśkym holovoju susidnioho Dymytrova, a nyni vyrišyv prodovžyty kar’jeru u Krasnoarmijśku. Natalia hovoryť, čo u kiĺkoch amatorśkych videorolykach dvoričnoji davnyny kandydat vyslovliuvav vidkrytu pidtrymku separatystam.
– U nas liudy viddajuť holos ne za kohoś, a proty, – pojasniuje Natalia lohiku miscevych polityčnych sympatij. – Vony kažuť, čo holosujuť za “našych”, i proty “tych”.
Valentyna zazvyčaj praciuje tamadoju na vesilliach, ale siohodni vziala na sebe obov’jazky sposterihača vid odnoho iz kandydativ u mery. Žinka smijeťsia, čo “dovhý jazyk” neabýak dopomahaje v takij roboti. Valentyna oburiujeťsia, čo majže na vsich diĺnyciach biuleteni ležať na stolach nezachyčeni, tak, čo buď-chto za bažannia može jich uziaty. Vona same prýšla do TVK, čoby zajavyty pro porušennia – chvyliujeťsia, aby vybory, jaki narešti prochodiať, buly jakomoha prozorišymy.
– JA vpevnena, čo zaraz na Donbasi žyvuť najbiĺši patrioty. I my majemo vybraty sobi vrešti normaĺnu ukrajinśku vladu. Ne možna hovoryty, čo my tut prorosijśki tiĺky čerez te, čo ukrajinśkoju v pobuti ne hovorymo.
Liudej iz proseparatystśkymy sympatijamy vona nazyvaje marhinalamy j “okremymy hrupamy osib”. Žinka pojasniuje, čo vijna v Krasnoarmijśku nikomu ne potribna, i mistiany doveduť ce svojim vyborom. Choča inši aktyvisty prypuskajuť, čo do miśkoji rady taky potrapliať kolyšni “rehionaly” pid novymy nazvamy.
Zahadkovi javyča
Blyźko tretioji hodyny dnia u TVK “zahubyly” odnoho zi svojich členiv: druhu dobu na zv’jazok ne vychodyv Jaroslav Kaletnyk. Prote načaĺnyk holovnoho upravlinnia Nacionaĺnoji policiji Donećkoji oblasti V’jačeslav Abrośkin odrazu ž povidomyv, čo člena TVK nichto ne vykradav, vin prosto čerez svarku iz družynoju “zanuryvsia v hlyboký stan alkohoĺnoho sp’janinnia”. če odna pryhoda – čorni skryńky nezrozumiloho pochodžennia na dejakych diĺnyciach Krasnoarmijśka.
Aktyvist Syĺnych hromad Doneččyny Oleksandr Dmytrijev pidozriuje, čo vony sluhuvaly speciaĺnym znakom dlia liudej, jaki ne maly prava holosuvaty tam.
Kandydat u deputaty Krasnoarmijśkoji miśkoji rady vid Opozycijnoho bloku Dmytro Tryškin pidozriuje, čo j sered členiv komisij je taki, jaki ne majuť rejestraciji v misti. Za joho slovamy, tiĺky za ostannij misiać iz Dymytrova u Krasnoarmijśk perejichaly kiĺkadesiat liudej bez vidpovidnoji rejestraciji j vyrišyly praciuvaty na vyborach.
Holova Terytoriaĺnoji vyborčoji komisiji Valentyna Čajka popry vse vpevnena, čo vsi výavleni siohodni porušennia ne vplynuť na zahaĺný rezuĺtat vyboriv.
– Nezvažajučy na pohodu, sytuaciju, pryfrontovu terytoriju, proces vidbuvsia normaĺno. Člena TVK znajšly, joho výavyla policija, i ce jichnia robota teper – iz nym rozibratysia. Tak, jak i z inšymy porušenniamy. Vse inše – u ramkach zakonu.
Pislia obidu aktyvnisť na diĺnyciach pišla na spad. Poodynoki vyborci kriź doč dodajuť ostanni vidsotky do zahaĺnoji javky.
– Dumaly, moloď pospyť trochy u vychidný ta j prýde. A to odni pensionery, – hovoryť odna iz členiv komisiji na centraĺnij ploči. – Ale ni. Napevno doču vse-taky zliakalysia.