Image copyright
AP

Spalach infekcijnoho zachvoriuvannia, v rezuĺtati jakoho, jak vvažajuť, možuť z’javliatysia na svit dity z anomaĺno maleńkoju holovoju, zmusyla uriady krajin Latynśkoji Ameryky radyty žinkam ne vahitnity do z’jasuvannia vsich obstavyn.

“My chotily b poradyty vsim žinkam reproduktyvnoho viku vžyty zachodiv dlia planuvannia svojeji vahitnosti j unykaty vahitnosti v ciomu i nastupnomu roci”, – cia porada, ščo prozvučala z vust zastupnyka ministra ochorony zdorov’ja Saĺvadora Eduardo Espinozy, stala, mabuť, najradykaĺnišym krokom u Latynśkij Ameryci, ochoplenij novoju chvoroboju, odnym iz naslidkiv jakoji može, za dejakymy danymy, staty narodžennia ditej z anomaĺno maleńkoju holovoju.

Naskiĺky vidomo, ce rezuĺtat zaražennia žinky virusom Zika, jaký u dejakych vypadkach može vražaty plid v utrobi materi.

Virus, jaký perenosiať komari, duže švydko pošyriujeťsia v Zachidnij pivkuli, i dejaki fachivci vže hovoriať pro počatok pandemiji.

U rezuĺtati vlada bahatioch krajin zaklykaje žinok utrymatysia vid začattia.

4000

vypadkiv mikrocefaliji vid žovtnia

• 150 nemovliat iz mikrocefalijeju u 2014

• 90% vidomych vypadkiv na pivničnomu schodi, najbidnišij častyni Brazyliji

• 1% usich novonarodženych nemovliat u najbiĺš uraženych rajonach poterpajuť vid chvoroby

Na Jamajci, napryklad, žinkam radiať unykaty zavodyty ditej protiahom najblyžčych pivroku.

Ministr ochorony zdorov’ja Jamajky Chras Dejli kaže, ščo nemaje žodnych sumniviv u tomu, ščo virus nezabarom dosiahne ostrova, tak jak joho vže výavyly na Hajiti.

Nedorozvynený mozok

“JA zavždy mrijala, ščo mij syn pide v universytet. Likar skazav meni, ščo ce nemožlyvo, ale ja viriu v mylisť Božu”, – hovoryť 20-rična Erika Roke z Brazyliji.

Jiji p’jatymisiačný syn narodyvsia z mikrocefalijeju – značnym zmenšenym rozmirom čerepa i, vidpovidno, mozku pry normaĺnych rozmirach inšych častyn tila. U bahatioch vypadkach mikrocefalija suprovodžujeťsia rozumovoju vidstalistiu.

Syn Eriky – odyn iz majže 4000 nemovliat u Brazyliji, ščo narodylysia z pidozroju na mikrocefaliju. Brazyliju cia neduha torknulasia biĺšoju miroju, niž inši krajiny rehionu. Vid žovtnia mynuloho roku častota podibnych narodžeń zrosla v 20 raziv.

Eksperty vvažajuť, ščo pryčynoju cioho javyšča je spalach virusu Zika.

Choča zv’jazok miž virusom Zika i mikrocefalijeju šče ne cilkom pidtverdžený, u kiĺkoch pomerlych nemovliat u mozkovij tkanyni výavyly cej virus. Krim toho, poky nichto ne zmih zaproponuvaty žodnoho inšoho pojasnennia takoho splesku narodžeń nemovliat z mikrocefalijeju.

“Meni skazaly pislia toho, jak vin narodyvsia … Žoden iz prenataĺnych testiv ne vkazuvav na žodni problemy”, – hovoryť Erika Roke z mista Resife, stolyci pivničnoho štatu Pernambuku. Same tut zarejestrovano najbiĺše čyslo vypadkiv mikrocefaliji.

Image copyright
FLAVIO FORNER

Diahnoz pislia narodžennia

Tak samo jak i Erika, bahato žinok možuť i ne znaty, ščo buly zaraženi virusom Zika, oskiĺky symptomy cijeji chvoroby z’javliajuťsia lyše v 20% vypadkiv.

Za slovamy likariv, výavyty defekty u rozvytku častyn tila plodu nemožlyvo, i biĺšisť materiv diznajuťsia pro isnuvannia problemy lyše pislia polohiv, koly z’jasovujeťsia, ščo okružnisť holovy ne perevyščuje 33 santymetriv.

“Jakby ja vyrišuvala ce pytannia siohodni, to ja dumaju, ščo ja vidklala b plany zavesty dytynu”, – hovoryť 33-rična majbutnia maty Mariana Boteĺjo.

Same ce bahato fachivciv i radiať brazyĺśkym žinkam.

Choč ce i ne je oficijnoju politykoju ministerstva ochorony zdorov’ja Brazyliji, hlava epidemiolohičnoho nahliadu Klaudiu Majerovyč zajavyv, ščo žinkam, jaki prožyvajuť u rajonach, de pošyrena lychomanka Zika, slid poky ščo unykaty sprob začaty dytynu.

Deščo pizniše Majerovyč vidmovyvsia vid svojich sliv, a v oficijnij zajavi ministerstva ochorony zdorov’ja hovoryťsia lyše, ščo žinky povynni obhovoryty vsi ryzyky zi svojim likarem.

Image copyright
AFP

Ne vahitnity

U susidnij Kolumbiji, tym ne menš, dotrymujuťsia porad Mejerovyča. Ministr ochorony zdorov’ja krajiny zajavyv, ščo obmežennia čysla vahitnostej na čas spalachu lychomanky Zika zalyšajeťsia najbiĺš mudrym rišenniam.

“Vrachovujučy stadiju rozvytku epidemiji ta pov’jazani z cym ryzyky, my radymo param vidklasty vahitnisť na čas cijeji fazy [epidemiji], jaka može protryvaty do lypnia 2016 roku”, – jdeťsia v zajavi ministra ochorony zdorov’ja Kolumbiji Alechandro Havirija.

Zajava, ščo narobyla kupu halasu, bula zroblena pislia toho, jak Nacionaĺný instytut ochorony zdorov’ja Kolumbiji zarejestruvav biĺše 11 000 vypadkiv zaražennia virusom Zika, v tomu čysli i sered 500 vahitnych žinok. Odnak na daný moment u Kolumbiji ne bulo výavleno žodnoho vypadku mikrocefaliji.

Rozbižnosti z pryvodu planuvannia sim’ji

Sproby vplynuty na kiĺkisť vahitnostej na deržavnomu rivni vyklykaly neodnoznačnu reakciju v Latynśkij Ameryci.

Dejaki eksperty vvažajuť, ščo rozumni metody planuvannia sim’ji dopomožuť uziaty pid kontroĺ pošyrennia lychomanky Zika.

“Ce skladna sytuacija. JA ne choču hovoryty žinkam, ščo jim ne slid vahitnity”, – hovoryť Jonas Šmidt-Chanazit z Instytutu tropičnoji medycyny Bernchard-Nocht, jaký vchodyť do doslidnyćkoji hrupy VOOZ.

Image copyright
AFP

“JA b duže oberežno pidchodyv do cioho pytannia, ale jakščo slid zastosovuvaty rišuči zachody na ciomu etapi, to tak, ja b radyv žinkam unykaty vahitnosti dlia toho, ščob zmenšyty ryzyky”, – dodaje vin.

Ale podibni porady zvučať duže superečlyvo v rehioni, de planuvannia vahitnosti nikoly ne bulo osoblyvo pošyrene.

Zhidno z riznymy džerelamy, v rozvynenych krajinach, de protyzaplidni zasoby dostupni praktyčno vsim, pryblyzno polovyna vahitnostej planujeťsia zazdalehiď.

V inšych krajinach cej vidsotok značno nyžčý.

“Radyty vidklasty vahitnisť v takij krajini jak Kolumbija, de biĺše polovyny abortiv provodiaťsia pidpiĺno, – prosto najivno”, – skazala v interv’ju hazeti El Espectador kolumbijśka aktyvistka Monika Roa z orhanizaciji “Vsesvitnia zv’jazok žinok”.

Debaty pro aborty

Pytannia pro te, ščo robyty pered oblyččiam spalachy lychomanky Zika, ne schodyť zi storinok presy, i eksperty kažuť, ščo v rezuĺtati čyslo nelehaĺnych abortiv može zrosty.

U Brazyliji aborty dozvoleni lyše u vypadku, jakščo vahitnisť stala rezuĺtatom zgvaltuvannia, abo jakščo žyttia materi perebuvaje pid zahrozoju.

U 2012 roci Verchovný sud Brazyliji uchvalyv, ščo aborty dozvoleni u razi výavlennia u zarodka anencefaliji, oskiĺky narodženi z cym syndromom dity pomyrajuť čerez kiĺka dniv abo naviť hodyn pislia narodžennia.

Image copyright
GETTY

Ale, zhidno z ocinkamy OON, ščoroku v Brazyliji robliať ne menše miĺjona nelehaĺnych abortiv, nezvažajučy na te, ščo žinkam za ce zahrožuje do trioch rokiv uv’jaznennia.

Problema nelehaĺnych abortiv aktuaĺna praktyčno dlia vsich krajin rehionu.

U Saĺvadori, napryklad, odyn iz najsuvorišych u sviti zakoniv pro aborty. Vony povnistiu zaboroneni, bez žodnych vyniatkiv, a porušnykam zahrožuje do 30 rokiv v’jaznyci.

Ale v toj čas jak bahato chto pobojujeťsia zrostannia čysla nelehaĺnych abortiv, inši vvažajuť, ščo epidemija lychomanky Zika može pryzvesty do počatku debativ u suspiĺstvi ščodo abortiv, tak samo jak ce vidbulosia v SŠA v seredyni CHCH stolittia pislia epidemiji krasnuchy.

“Bez debativ pro zakonodavstvo, nelehaĺni i zahrozlyvi dlia zdorov’ja aborty možuť buty ne menš nebezpečni dlia žinok, zaraženych virusom Zika, niž sam virus”, – vvažaje Chrystyna Kauteručči z internet-žurnalu Slate.

Ale bahato liudej nalaštovani nabahato biĺš skeptyčno: katolyćki tradyciji rehionu pryzvodiať do toho, ščo politykam skladno obhovoriuvaty pytannia pro aborty, i navriad čy virusu Zika vdasťsia ce zminyty.